February 2019

Greece: The first victim of the crisis is Democracy, Yorgos Avgeropoulos interview, LIBÉRATION newspaper (in French)

Via: Greece: The first victim of the crisis is Democracy, Yorgos Avgeropoulos interview, LIBÉRATION newspaper

Grèce : «La première victime de la crise, c’est bien la démocratie»

21.01.2015
Maria Malagardis

Entretien avec Yorgos Avgeropoulos, réalisateur du documentaire «Agora» sur les enjeux politiques de la crise économique touchant la Grèce.

Le passé de la Grèce est imprévisible, pour paraphraser le titre d’un livre récent sur la Russie (Lorrain, 2014). Dimanche les Grecs voteront pour élire de nouveaux dirigeants. En attendant, les débats de la campagne électorale se concentrent sur les racines de cette crise inédite. D’autant plus que les sondages prévoient la victoire de Syriza, la Coalition de la gauche radicale, qui veut remettre en cause l’austérité imposée par Bruxelles et le FMI depuis quatre ans. «Le remède a tué le malade», explique en substance Syriza qui n’a jamais gouverné le pays mais dont la popularité actuelle surfe sur le désarroi des Grecs, dont un tiers vit désormais sous le seuil de pauvreté. «Il n’y avait pas d’autre remède possible», lui répond Nouvelle Démocratie, le parti conservateur qui a dirigé le pays depuis 2012.

A chacun sa lecture. Mais ces jours-ci à Athènes, un documentaire projeté dans quelques cinémas de quartier offre sa version de l’histoire et connaît un franc succès. Agora, également projeté vendredi au FIPA de Biarritz, part des origines de la crise jusqu’à aujourd’hui, et interroge aussi bien de simples citoyens que des acteurs clé de cette période en Grèce comme à Bruxelles. Au final, reste l’impression d’une vaste manipulation. Yorgos Avgeropoulos, le réalisateur du documentaire, s’en explique à Libération.

A la veille de nouvelles élections, quelles leçons faut-il tirer de la crise grecque ?

La Grèce a expérimenté une thérapie de choc qui n’a rien réglé, à partir d’une mauvaise analyse. Les décideurs européens se sont notamment fondés sur l’étude deux statisticiens américains, Katherine Reinhart et Kenneth Rogoff, pour expliquer que la rigueur était inéluctable. Or je montre dans le film comment les chiffres ont été manipulés. On nous a également vendu le mythe du «contribuable allemand ou français qui payait pour sauver la Grèce». Alors qu’en réalité, il fallait surtout empêcher le système bancaire de s’effondrer. Les banques auraient été «too big to fail» selon la formule usitée : trop grandes pour sombrer. Il fallait les sauver pour éviter une catastrophe. Mais qu’est ce qui empêchera la dérive de se reproduire ? Dans ce contexte l’austérité s’est révélée une fausse solution. Comme le dit Naomi Klein dans le film, ce sont les politiques d’ajustement structurel, imposées dans les années 1990 aux pays en voie de développement, qui aujourd’hui «rentrent à la maison». Et ceux qui stigmatisent aujourd’hui la Grèce feraient bien de prendre garde : aucun pays n’est à l’abri. Aujourd’hui l’élite politique en Grèce comme dans le reste de l’Europe est déconnectée des réalités. Elle prétend les subir parce qu’il n’y aurait pas «d’autre solution» comme le prétendent dans le film, presque gênés, les responsables à Bruxelles. Mais le seul curseur de référence, c’est l’argent, les marchés. Et la première victime de la crise, c’est bien la démocratie.

Que doit craindre la démocratie ?

En Europe et pas seulement en Grèce, on vit déjà en réalité dans une situation de «métadémocratie» : toutes les institutions sont en place, les gouvernements changent, mais le vote n’a plus aucune importance. Les politiques restent les mêmes. C’est d’ailleurs le sens des pressions actuelles de Bruxelles et Berlin sur la Grèce, selon lesquelles si Syriza vient au pouvoir, on ne pourra pas changer de politique et l’austérité continuera. Mais les citoyens grecs qui voteront pour Syriza, le font justement pour un changement de politique ! Les instances européennes n’ont plus aucun scrupule à contredire les peuples. Et si on voit ce qui se passe en Grèce, c’est dangereux.

En quoi l’exemple de la Grèce est-il inquiétant ?

Dans le film je montre une scène surréaliste, une parodie de Parlement où une loi est votée alors que l’Assemblée est vide ou presque. Le speaker fait semblant de demander l’approbation de députés fantômes. A quoi ça sert de voter d’ailleurs ? En Grèce, on a pu fermer la télévision publique en quelques minutes sans aucune consultation. Cet écran noir, imposé ce 11 juin 2013, est comme le symbole d’une démocratie qui s’éteint. La social-démocratie a capitulé. Comme le reste de l’Europe, elle a vu sans réagir le gouvernement grec fermer tout le réseau de télévision public, elle a vu les policiers matraquer sauvagement les manifestants qui s’opposaient à l’austérité. Mais le vide ainsi créé dans l’espace politique finit toujours par se remplir. En Grèce ce n’est pas un hasard si un quart des forces de police votent déjà pour les néonazis de l’Aube dorée. La droite est aujourd’hui dominante dans les instances de Bruxelles. Demain l’extrême droite récupérera le désespoir d’une partie du peuple abandonné par les élites politiques. Sauf si on prend conscience du danger…

Agora by Yorgos Avgeropoulos, overview by MASTER AUDIOVISUEL DE PARIS-SORBONNE (in French)

Via: Agora by Yorgos Avgeropoulos, overview by MASTER AUDIOVISUEL DE PARIS-SORBONNE

Agora. From democracy to the market. Un documentaire de Yorgos Avgeropoulos.

26.01.2015
Guillaume Collet

Documentaliste aguerri Yorgos Avgeropoulos se lance à l’assaut du sujet sensible de la crise grecque.

Grec d’origine, il décide d’aborder le sujet dans la diversité des situations vécues, dans la diversité des points de vue et des discours.

Et c’est là l’une des forces d’Agora, de ne pas prétendre expliquer, ni donner de solutions juste montrer comment est vécue cette situation par différentes personnes. Au travers d’une suite de portraits, il donne à voir la paupérisation à grande échelle et à grande vitesse de toute une partie de la population grecque.
La crise est devenue un combat intime pour chaque individu, certains se retrouvent à la rue, certains doivent vivre sans électricité. Certains se réfugient dans les valeurs d’extrême droite d’autres se retrouvent dans divers mouvements d’entraide.

L’une des autres forces du documentaire est de donner la parole au plus humble comme au plus puissant. Conseiller du ministre de l’économie, ancien ministre de l’économie, journaliste, grands patrons, les têtes pensantes et les décideurs peinent à tenir un discours cohérent. Tous, comme ces retraités, ces chômeurs, ces SDF, peinent à comprendre la crise dans sa globalité et plus encore à construire une solution.

Avgeropoulos montre que l’on ne souffre pas de façon égale dans la crise, et que celle ci profite toujours malgré tout aux plus puissants. Un documentaire complet sur un sujet compliqué, avec une véritable vision et point de vue.

Untrustworthy – Agora, From Democracy to the Market, overview by HAUS DES DOKUMENTARFILMS (in German)

Via: Untrustworthy – Agora, From Democracy to the Market, overview by HAUS DES DOKUMENTARFILMS

Nicht vertrauenswürdig
Agorá – Von der Demokratie zum Markt

11.02.2015
Thomas Schneider

Will man verstehen, wieso die Griechen ihrem neuen Ministerpräsidenten Alexis Tsipras eine Chance gegeben haben, um das Land aus seiner schier hoffnungslos erscheinenden Schuldenmisere zu führen, der muss verstehen, wie die Griechen leiden, seitdem sie zum Armenhaus Europas wurden. Mit einer drastischen Innensicht leistet dies der von 2010 bis 2014 entstandene Dokumentarfilm »Agorá«, den der WDR heute in Erstausstrahlung zeigt. Auch wenn er spät im Programm steht und nur auf im Dritten: es ist möglicherweise der wichtigste Dokumentarfilm des Jahres. Weitere Dokutipps für den Donnerstagabend hier im Überblick.

Es zieht sich ein Motiv durch diesen Film, das die ganze Ungeheuerlichkeit zeigt, die über die Griechen hereingebrochen ist. Es zeigt einen Baum auf einem zentralen Platz in Athen. Dort begeht ein Grieche öffentlichen Selbstmord, weil er die Schande und die Hoffnungslosigkeit nicht länger tragen kann. Er ist, wie wir kurz darauf lernen, nur einer von 3124 Selbstmördern, die von 2009 bis 2012 auf diese Weise der größten Krise entronnen sind, in die das Land gestürzt ist. Es geht dabei nicht um Schuld und Schuldzuweisungen und nicht einmal darum, wer die Schulden des Landes verursacht hat. Es geht einzig und alleine darum, welches Leben noch lebenswert erscheint, wenn die Hoffnung gestorben ist.

Der 90-minütige Dokumentarfilm »Agorá« des griechischen Filmemachers Yórgos Avgerópoulos schildert die Eurokrise in seiner Heimat anders, als wir dies aus unserer Presse gewohnt sind. Der Film gibt den »Pleitegriechen«, den »größten Schuldner Europas«, Gesichter. Zum Beispiel das jenes Familienvaters, der mit seiner kleinen Tochter den ganzen Tag über durch die Straßen irrt, damit man ihnen nicht auf den ersten Blick ansehen möge, dass sie auf der Straße leben. Oder das jener verzweifelten Ehefrau, deren Mann sich das Leben nahm um den Schulden zu entkommen – jenen Gläubigern, die nun der Witwe nachjagen. Es sind erschütternde Bilder und Geschichten, die dieser Film summiert. Kaum auszuhalten.

Vor allem auch deshalb nicht, weil es Avgerópoulos nicht bei der Dokumentation der Zerstörung belässt, sondern in klug gewählten Interviews nach den Ursachen fahndet. »Griechenland war nie das Problem« heißt es da an einer Stelle, wenn es um die Gründe für das griechische Leid geht. Die Rettungsaktionen der sogenannten Troika brachten neue Schulden und harte Auflagen um Panik an den Finanzmärkten zu vermeiden. Doch der Filmemacher sucht auch nach den Verantwortlichen im eigenen Land. Er benennt die Verschwender, das System der Korruption und der politischen Erstarrung. Wie in einem Ermittlungsbericht seziert er, wie Griechenland immer tiefer ins Verderben rutschte, bleibt dabei aber stets ganz nahe bei denen, die das Schlammassel nun ausbaden sollen. Arbeit weg, Haus weg, Würde weg – der Abstieg im heutigen Griechenland trifft vor allem die Mittelschicht. Zurück bleibt Wut.

Die Folgen dieser Geldmarktpolitik, die, als Griechenhilfe verpackt, letztlich nur eine andere Dosis jenes Giftes ist, das sich weitere Opfer suchen wird, sind offensichtlich. Das Wiedererstarken der extremen Rechten und nun auch der Linken mit der neuen linken Regierung unter Alexis Tspiras sind nur die offensichtlichen Resultate. »Agorá« macht dies sichtbar. Wenn man Griechenland schon nicht wirklich helfen will, dann soll man zumindest sehen, wohin unterlassene Hilfeleistung führt. Der Untertitel des Filmes heißt »Von der Demokratie zum Markt«. Und das ist es wohl, was wir erwarten dürfen, wenn man einst über das 21. Jahrhundert schreiben wird: Erst starb der Markt, dann die Demokratie.

Hat man das nicht auch über des frühe 20. Jahrhundert schon geschrieben und als Ursache für all das ausgemacht, was folgte?

Dokumentarfilm, GR 2014, 95 Min., Regie: Yórgos Avgerópoulos, Produktion: WDR, Small Planet Documentary Production House und Al-Jazeera

La Grecia di Avgeropoulos «Se il mio Paese fallisce allora l’Europa non ha senso», by Francesco Cargnelutti, CORRIERE DEL TRENTINO newspaper (in Italian)

La Grecia di Avgeropoulos «Se il mio Paese fallisce allora l’Europa non ha senso»

31.05.2015
Francesco Cargnelutti

Trento «Se la Grecia dovesse essere lasciata fallire, allora l’Unione Europea dimostrerebbe di essere un progetto vuoto. Il default greco causerebbe quindi la fine di questo progetto». E il regista greco Yorgos Avgeropoulos a ribadire la necessità di trovare un accordo tra il suo Paese e l’ex troika per porre fine alla questione greca. Lo ha fatto, a modo suo, presentando ieri a Trento il documentario Agora nel corso della seconda giornata del Festival dell’Economia. Avgeropoulos è noto soprattutto per la serie di documentari Exandas, che ha fatto conoscere ai greci la povertà, i conflitti e l’instabilità politica di molti Paesi. «Con Agorà -spiega — ho deciso, invece, di raccontare il mio Paese. L’obiettivo è duplice. Primo, fare in modo che i greci si ricordino ciò che sta succedendo. Secondo, mostrarlo a un pubblico straniero, per fare in modo che capisca che tutto questo potrebbe accadere anche in altri Paesi dell’Europa mediterranea». Cosa si vede nel documentario? «Ciò che è successo in Grecia tra 2010 e 2014 — racconta il regista — anni in cui ho seguito persone comuni per documentare gli effetti della politica dell’austerità sulle loro vite». Difficile capire, secondo Avgeropoulos, se i partner europei e il governo di Alexis Tsipras riusciranno a trovare un accordo. Anche se fanno ben sperare le pressioni che arrivano anche dagli Stati Uniti, impegnati in una partita geostrategica con la Russia. «Sono certo — dice — che quella dell’austerità non è l’Europa che tutti noi abbiamo sognato. La maggior parte dei greci credono ancora in un progetto europeo. Ma non l’Europa in cui la democrazia è stata sacrificata sull’altare del mercato e di una politica neoliberale alla quale da gennaio si sta opponendo il governo di Tsipras». Avgeropoulos non è ingenuo e sa che, anche se si dovesse arrivare a una soluzione soddisfacente per la Grecia, per dare stabilità al Paese bisogna partire dalle sue fondamenta. «La madre di tutti i problemi greci è duplice — dice — Da una parte la corruzione tra le più alte sfere della società, e dall’altra un rapporto con la politica dominato da una mentalità clientelare». «In questi anni — conclude — i Greci stanno riscoprendo quella solidarietà e quella passione per la politica che spero portino ad estirpare questi mali».

Radio show Tempi Supplementari, RADIO POPOLARE – Milan (in Italian)

Via: radiopopolare.it

29.05.2015

Listen in Italian here

Agora on German Public Television, overview by DEUTSCHE WELLE (in Greek)

Via: Agora on German Public Television, overview by DEUTSCHE WELLE

H «ΑGORA» στη γερμανική δημόσια τηλεόραση

Το ντοκιμαντέρ του Γ. Αυγερόπουλου ΑGORΑ, σε συμπαραγωγή WDR και Αl Jazeera, προβλήθηκε την προηγούμενη Πέμπτη στη γερμανική τηλεόραση. Ένα χρονολόγιο της ελληνικής κρίσης.

09.02.2015
Διογένης Δημητρακόπουλος

«Ίσως ο Βαρουφάκης θα μπορούσε να προσκαλέσει τον Σόιμπλε να παρακολουθήσουν μαζί το ντοκιμαντέρ AGORA του Αυγερόπουλου» σχολίασε ένας χρήστης του twitter τη μέρα της συνάντησης των υπ. Οικονομικών Ελλάδας και Γερμανίας στο Βερολίνο, η οποία συνέπεσε με την πρώτη προβολή του στη Γερμανία. Το ΑGORA, ένα ντοκιμαντέρ διαρκούς παρατήρησης, φωτίζει πολύπλευρα την εξέλιξη της ελληνικής κρίσης την τελευταία τετραετία. Ο δημιουργός του έργου παίρνει σαφή θέση: Η εφαρμογή πολιτικών λιτότητας κατά τη διάρκεια της κρίσης οδηγεί στα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα, στη φτωχοποίηση και τον εκφασισμό της κοινωνίας.

Συνοδοιπόροι σε αυτή την προσπάθεια ως συμπαραγωγοί ήταν το αραβικό τηλεοπτικό δίκτυο Al Jazeera και η γερμανική δημόσια τηλεόραση, μέσω του WDR. Πώς όμως ένας γερμανικός τηλεοπτικός σταθμός και μάλιστα δημόσιος αποφάσισε να συμπράξει σε αυτό το εγχείρημα, το οποίο δεν ταυτίζεται με την κυρίαρχη άποψη στη Γερμανία;

«Με την προβολή του AGORA ελπίζουμε να συμβάλουμε στη διαφοροποιημένη και πολυδιάστατη κάλυψη του ελληνικού προβλήματος, δηλαδή να μεταφέρουμε μία εσωτερική οπτική, η δυναμική της οποίας έχει μεγάλη ιστορική διάσταση», δήλωσε στη Deutsche Welle η υπεύθυνη του τμήματος ντοκιμαντέρ του WDR, Γιούτα Κρουγκ. «Θέλαμε να δώσουμε μία εναλλακτική διάσταση σε μία ιδιαίτερα σύνθετη θεματική και ανταμειφθήκαμε. Αυτή είναι η δημόσια τηλεόραση σε όλη της τη σημασία. Το πώς φαίνεται αυτό στην κυβερνητική πολιτική είναι δευτερεύον ζήτημα.»

Ενάντια στα στερεότυπα

Η ελληνική κρίση καλύφθηκε κυρίως από τα λαϊκιστικά μέσα στη Γερμανία με κλισέ και στερεότυπα, σύμφωνα με την Γιούτα Κρουγκ, γεγονός στο οποίο η ίδια θέλησε να αντιταχθεί. «Είναι πολύ απλό να εμμένει κάποιος μόνο στις υπάρχουσες προκαταλήψεις και να επιτίθεται τους Έλληνες με το σύνθημα ‘Όποιος ζει πέρα από τις δυνατότητες του, είναι δική του υπαιτιότητα’. Στη διευρυμένη εικόνα περί ‘τεμπέληδων Ελλήνων’ που δημιουργήθηκε, (σσ: ο Γ. Αυγερόπουλος) έχει να μας παραθέσει αριθμούς: Στην Ελλάδα οι άνθρωποι εργάζονται όσο πουθενά στην Ευρώπη. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ για το 2012 οι Έλληνες εργάζονται περίπου 600 εργατοώρες περισσότερο απ’ ό,τι οι Γερμανοί. Αυτοί οι αριθμοί δυστυχώς δεν έχουν θεμελιωθεί στο δημόσιο λόγο.»
Ο Γιώργος Αυγερόπουλος θεωρεί από την πλευρά του ότι οι ευρωπαίοι πολίτες ενημερώνονται συνήθως από τα κυρίαρχα ΜΜΕ των χωρών τους και δεν έχουν ολοκληρωμένη εικόνα του ελληνικού προβλήματος. Σκοπός της προβολής του «AGORA» στη Γερμανία είναι για τον ίδιο ο εμπλουτισμός του δημόσιου διαλόγου στη Γερμανία, θέτοντας ερωτήματα ακόμη και για την κεντρική πολιτική της χώρας. Παρατηρεί όμως μια διαφορά σε σχέση με τα ελληνικά ΜΜΕ: «Στα γερμανικά μέσα υπάρχει ακόμη χώρος για τη στοιχειοθετημένη εναλλακτική άποψη, κάτι που έχει χαθεί στην Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης», ανέφερε ο Γ. Αυγερόπουλος στη Deutsche Welle.

Ο Έλληνας κινηματογραφιστής αναζητεί τις αιτίες για την κρίση στο σύστημα διαφθοράς και στις σπατάλες, χωρίς όμως να αγνοεί και την ευθύνη των πολιτών: «Είχε καλλιεργηθεί η αντίληψη ότι ψηφίζουμε αυτόν που θα διορίσει το παιδί μας στο δημόσιο. Υπήρχαν οι βολεμένοι και αυτοί που ακόμα και τώρα προσπαθούν να τη βολέψουν. Υπάρχει η προσωπική ευθύνη καθενός από εμάς. Αυτός ο κύκλος πρέπει να σπάσει από τους ίδιους τους πολίτες»: Η κατάσταση του θυμίζει έντονα τις εικόνες που είχε συλλέξει γυρίζοντας τα ντοκιμαντέρ για την οικονομική κρίση στην Αργεντινή: «Η κοινωνία περνάει με τον σκληρό τρόπο ένα ‘πολιτικό σχολείο’», εκτιμά ο Γ. Αυγερόπουλος. Ο ίδιος σκέφτεται πολύ σοβαρά να γυρίσει το AGORA 2 και να συνεχίσει την έρευνα καταγράφοντας την πορεία της νέας εποχής, η οποία όπως χαρακτηριστικά αναφέρει «μπορεί να έχει happy end μπορεί και όχι».

Θετικά σχόλια από το κοινό στη Γερμανία

Η ταινία στην πρώτη της δημόσια προβολή στη Γερμανία έτυχε θερμότατης υποδοχής από το κοινό. Αν και προβλήθηκε σε προχωρημένη ώρα, η συντακτική ομάδα ντοκιμαντέρ του WDR και ο Γ. Αυγερόπουλος δέχθηκαν πλήθος επαινετικών μηνυμάτων, ενώ δεν έλειψαν θετικά αναρτήσεις και σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Όλοι πλέον στη Γερμανία μπορούν να δουν την αλήθεια», «Μία πολύ σημαντική ταινία για όλους τους πολίτες παγκοσμίως», «Εύχομαι να ανοίξουν περισσότερα μάτια» ήταν μερικά από τα σχόλια, ενώ χαρακτηριστική ήταν η αντίδραση ενός Γερμανού τηλεθεατή: «Μπορώ να καταλάβω την αγανάκτηση… Είμαι τυχερός που ζω στη Γερμανία, όπου η οικονομία και η κοινωνική ασφάλιση λειτουργούν καλά, αλλά πιστέψτε με, μπορεί κάποιος ήδη να δει τα μαύρα σύννεφα στον ορίζοντα.»

Το Γερμανικό Κέντρο Ντοκιμαντέρ Haus des Dokumetarfilms από τη Στουτγκάρδη δημοσίευσε, από την πλευρά του, μια διθυραμβική κριτική για το ελληνικό πολιτικό ντοκιμαντέρ στην ηλεκτρονική του ιστοσελίδα. «Είναι ίσως το πιο σημαντικό ντοκιμαντέρ της χρονιάς» σύμφωνα με τον αρθρογράφο Τόμας Σνάιντερ, ο οποίος στιάζει στο μεγάλο αριθμό αυτοκτονιών κατά τη διάρκεια των τεσσάρων τελευταίων χρόνων της κρίσης και στην ανθρωπιστική κρίση που μαστίζει τη χώρα: «Η ταινία προσδίδει στους ‘χρεοκοπημένους Έλληνες’, τους ‘μεγαλύτερους οφειλέτες της Ευρώπης’ πρόσωπα. Για παράδειγμα το πρόσωπο ενός πατέρα που κυκλοφορεί άστεγος με την κόρη του ή εκείνο της απελπισμένης χήρας η οποία καταδιώκεται από τους πιστωτές για τα χρέη του άντρα της» καταλήγοντας στον εξής προβληματισμό: «Πρώτα πεθαίνει η ελεύθερη αγορά και μετά η δημοκρατία. Αυτό είχε γραφτεί και για τις αρχές του 20ου αιώνα, τι ακολούθησε;»

Για όσους δεν κατάφεραν να παρακολουθήσουν το AGORA ζωντανά στη γερμανική τηλεόραση, το ντοκιμαντέρ είναι διαθέσιμο και στην ιστοσελίδα του WDR, το οποίο έχει και τα δικαιώματα του ντοκιμαντέρ για τη γερμανική γλώσσα.