February 2019
Let us overcome the state of rage, Yorgos Avgeropoulos interview, AVGI newspaper (in Greek)
Via: Let us overcome the state of rage, Yorgos Avgeropoulos interview, AVGI newspaper (in Greek)
Γιώργος Αυγερόπουλος: “Να ξεφύγουμε από το στάδιο της οργής και της αντίδρασης”
19.01.2015
Συνέντευξη στον ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ
Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια έρευνας και προεργασίας για το νέο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου, Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές, που προβάλλεται ήδη στις αίθουσες. Είναι ένα χρονικό της “ελληνικής κρίσης”, με κινηματογραφική γλώσσα που αγγίζει τον θεατή, τη στιγμή που περιλαμβάνει σειρά διαφωτιστικών και πολιτικά “χρήσιμων” αλλά και ερεθιστικών συνεντεύξεων με Ελληνες και ξένους πολιτικούς και αναλυτές.
Επειτα από χρόνια έρευνας και κινηματογραφικής δουλειάς σχεδόν σε όλο τον πλανήτη, “επιστρέφετε” στην Ελλάδα της κρίσης. Ποιοι ήταν οι βαθύτεροι λόγοι γι’ αυτό;
Ενας λόγος ήταν το γεγονός ότι, ξαφνικά, εικόνες που βλέπαμε στη Λατινική Αμερική έγιναν εξαιρετικά “οικείες” εδώ στην Ελλάδα. Οταν είδα τον Παπανδρέου στο Καστελλόριζο, κατάλαβα αμέσως ότι αυτή η ιστορία δεν θα εξελιχθεί καλά. Επειτα, έχω μια κόρη, που σήμερα είναι πέντε χρόνων. Δεν θα ήθελα κάποια στιγμή στο μέλλον να γυρίσει και να μου πει “τι έκανες εσύ τότε;” Πιστεύω ότι για τους Ελληνες αυτή η ταινία μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο… Αλλά και για τους Ευρωπαίους είναι χρήσιμη η ταινία. Στην Κοπεγχάγη, όπου η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα τον Νοέμβριο, οι θεατές έβγαιναν σοκαρισμένοι μετά την προβολή… Καταλαβαίνουν ότι αυτά που συνέβησαν στην Ελλάδα μπορεί να συμβούν και σε αυτούς και αντιλαμβάνονται πως όσα τους είχαν πει για την “ελληνική περίπτωση” δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Ενα ερώτημα που έρχεται αυθόρμητα έχει να κάνει με την επιμονή της νεοσυντηρητικής ευρωπαϊκής ελίτ στην εφαρμογή μιας πολιτικής που αποδεδειγμένα δεν λειτουργεί… Ποια εξήγηση έχετε γι’ αυτό;
Κατά τη γνώμη μου, αυτή τη στιγμή η ελίτ στην Ευρώπη αναδιαπραγμεύεται το κοινωνικό συμβόλαιο, όπως ακριβώς είχε προβλέψει χρόνια πριν ο Κόλιν Κράουτς στο βιβλίο του Μεταδημοκρατία. Η Ευρώπη είναι ένα όμορφο σκηνικό, ένα ντεκόρ, κι από πίσω υπάρχει ένα οικοδόμημα γραφειοκρατικό και συντηρητικό. Και “ημιτελείς” πολιτικές για τα πάντα… Από τη μετανάστευση μέχρι τις πολιτικές για την εργασία ή για την παιδεία. Ξέρετε, μου έκανε φοβερή εντύπωση όταν έμαθα ότι στη Γαλλία 250.000 16χρονοι εγκαταλείπουν κάθε χρόνο την εκπαίδευση, θεωρώντας ότι δεν έχει να τους προσφέρει τίποτε. Κυρίως είναι παιδιά μεταναστών, έχουν παραιτηθεί από νωρίς, γιατί η κοινωνία τούς έχει θέσει στο περιθώριο. Αρκετοί από αυτούς θα φτάσουν να “αφουγκράζονται” τη ρητορική των φανατικών ισλαμιστών…
Πόσο εύκολο ήταν να κάνετε την ταινία;
Το 2011 αναζητήσαμε χρηματοδότηση στο εξωτερικό, παρουσιάζοντας το πρότζεκτ. Ανταποκρίθηκαν η δημόσια γερμανική τηλεόραση και το Al Jazeera Arabic.
Μιλήσατε με αναλυτές, αλλά και με πολιτικά πρόσωπα, τόσο στην Ελλάδα όσο και εκτός συνόρων. Έχετε όλους τους υπουργούς Οικονομικών της Ελλάδας από το 2001 και μετά, τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το 2003 έως το 2011 Ζαν-Κλοντ Τρισέ… Τι σάς έχει μείνει από όλες αυτές τις συζητήσεις;
Είχα σχεδόν δεκατέσσερα χρόνια να δουλέψω στην Ελλάδα και μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι υπήρξαν πολιτικοί που με αντιμετώπισαν σαν “ιθαγενή”, θεωρούσαν περίπου δεδομένο ότι δεν έχω ψάξει τις συμβάσεις, ότι δεν γνωρίζω τι έχουν υπογράψει…
Προφανώς υπάρχει και ευθύνη των δημοσιογράφων στα χρόνια αυτά των Μνημονίων…
Ναι, βέβαια, αν το πρώτο θύμα είναι η δημοκρατία, το δεύτερο θύμα είναι η ενημέρωση. Σχεδόν δεν επιτρέπεται πια να υπάρχει η εναλλακτική άποψη. Για μένα, η δημοκρατία είναι τα δικαιώματα και η ισότητα των δικαιωμάτων, η δημοκρατία είναι τρόπος ζωής που βασίζεται πάνω σε πολίτες οι οποίοι διαθέτουν κρίση. Εάν όλοι τραγουδάνε το ίδιο τραγούδι, τότε υπάρχει πρόβλημα. Στη Βόρεια Ευρώπη, ακόμα η εναλλακτική άποψη έχει χώρο για να υπάρξει. Ηταν εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο υποδέχθηκαν οι Γερμανοί συμπαραγωγοί μας την ταινία. Οταν την στείλαμε και την είδαν, μας τηλεφώνησαν αμέσως για να μας πουν πως είναι πολύ περήφανοι που συμμετείχαν στη συγκεκριμένη παραγωγή. Ανάλογη ανταπόκριση είχαμε και από τους Φινλανδούς, που ενθουσιάστηκαν με την ταινία, την ίδια ώρα που ο Φινλανδός υπουργός Οικονομικών εξέφραζε μια υπερσυντηρητική θέση για την ελληνική κατάσταση… Αυτό βέβαια πρέπει να προβληματίσει εμάς τους Ελληνες για την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου που έχουμε.
Και η “έκρηξη” του ντοκιμαντέρ που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα;
Ενας λόγος είναι φυσικά η ίδια η κρίση, ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την τεχνολογία, που είναι πια φτηνή και είναι εύκολο να γυριστούν ταινίες. Υπάρχει βέβαια ανάγκη να γίνεις “άνθρωπος – ορχήστρα”, να κάνεις πολλά πράγματα ταυτόχρονα…
Τι θα βοηθούσε, πιστεύετε, τους νεότερους ντοκιμαντερίστες;
Εχει σημασία, πιστεύω, να δημιουργήσουμε στην Ελλάδα μια κουλτούρα του ντοκιμαντέρ – αυτό έχει να κάνει και με την υπέρβαση στο κοινωνικό επίπεδο του αρχικού σταδίου της οργής και της αντίδρασης… Οι νέοι ντοκιμαντερίστες έχει σημασία να μάθουν καλά την τεχνολογία, αλλά ταυτόχρονα να βγάζουν το πάθος και την ψυχή τους προς τα έξω. Να μη φοβούνται την κριτική, μπορεί να τους κάνει καλύτερους. Να φτιάχνουν τα projects τους έτσι ώστε να είναι ακλόνητα δομημένα, όταν αναζητούν χρηματοδότηση, και βέβαια να επενδύουν συνεχώς στον εαυτό τους… Στη Δανία, για παράδειγμα, η κουλτούρα του ντοκιμαντέρ υπάρχει. Σε έναν κινηματογράφο με δύο μεγάλες αίθουσες, θα δείτε στη μία αίθουσα να προβάλλεται π.χ. ο Σπάιντερμαν και δίπλα, επίσης με πολλούς θεατές, να προβάλλεται ένα πολύ καλό ντοκιμαντέρ.
Ηταν εύκολο να βρει η ταινία τον δρόμο προς το ελληνικό κοινό;
Υπήρξε αιθουσάρχης που μου είπε “Δεν μπορώ να παίξω τώρα αυτή την ταινία, γιατί περιμένω κάτι κονδύλια από το υπουργείο Πολιτισμού”. Βγαίνει τώρα σε “Αλκυονίδα”, “Ααβόρα” και “Studio” και στη Θεσσαλονίκη στο “Ολύμπιον” και θα υπάρξει συνέχεια, μετά θα προβληθεί και σε λέσχες ή μέσω του video demand… Ξέρετε, εμείς έχουμε τις περισσότερες ταινίες του “Εξάντα” δωρεάν διαθέσιμες στο Ιντερνετ. Aλλά την ίδια στιγμή ο δημιουργός των ταινιών κάπως πρέπει να φάει και κάπως πρέπει να χρηματοδοτήσει την επόμενη δουλειά του. Και ας μην εξιδανικεύουμε τη δωρεάν πρόσβαση στο Ιντερνετ: Είχαμε ανεβάσει μια ταινία μας με ανοιχτή πρόσβαση και είδαμε ότι 30.000 άτομα πάτησαν το play για να την δουν. Ξέρετε πόσοι ολοκλήρωσαν την παρακολούθηση; Χίλιοι! Ενας στους τριάντα, δηλαδή χειρότερα και από το αν την έβλεπαν στην τηλεόραση…
Τι βλέπετε για τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου;
Εγώ θα ήθελα μια κυβέρνηση της Αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ, να φροντίσει τους αδύναμους, τους ανθρώπους που έχουν χτυπηθεί περισσότερο από την κρίση. Και να επενδύσει στην παιδεία. Επενδύοντας στην παιδεία, σε δέκα χρόνια θα έχουμε καλύτερους ανθρώπους, καλύτερους πολίτες. Πιστεύω πως εάν κάποιος θέσει καθαρά στους πολίτες το ερώτημα “Θέλεις να είσαι είκοσι χρόνια σε κώμα ή να περάσεις δύσκολα για τα δύο πρώτα χρόνια, μέχρι να ξεφύγουμε από αυτή την κατάσταση;”, θα προτιμήσουν τη δεύτερη επιλογή.
INFO:
Το ντοκιμαντέρ “Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές” σε σκηνοθεσία του Γιώργου Αυγερόπουλου προβάλλεται από την Πέμπτη 15 Ιανουαρίου στους κινηματογράφους “Ααβόρα” (Ιπποκράτους 180), “Αλκυονίς” (Ioυλιανού 42-46) και “Studio” (Σπάρτης και Σταυροπούλου 33, πλ. Αμερικής) στην Αθήνα, στο “Ολύμπιον” στη Θεσσαλονίκη και σταδιακά σε όλη την Ελλάδα, σε διανομή της Small Planet.
Audiences in Europe come out the cinema theaters in a state of shock, Yorgos Avgeropoulos interview, EFIMERIDA TON SYNTAKTON newspaper (in Greek)
«Το κοινό στην Ευρώπη βγαίνει σοκαρισμένο από τις αίθουσες»
19.01.2015
Ντίνα Δασκαλοπούλου
Κάθε φορά που ένα καινούργιο ντοκιμαντέρ του Γ. Αυγερόπουλου βγαίνει στις αίθουσες είναι είδηση, και μάλιστα όχι μόνο ελληνικού βεληνεκούς. Η τελευταία του δουλειά, ωστόσο, είναι πολλά παραπάνω από αυτό
Οχι μόνο γιατί πρόκειται για μια άρτια και αποκαλυπτική δημοσιογραφική έρευνα, αλλά γιατί μετά από 14 χρόνια δουλειάς στο εξωτερικό επιστρέφει στην Ελλάδα και ερευνά την ελληνική κρίση. Το «Αγορά» είναι ο καθρέφτης όλων όσων ζήσαμε (πόσα πολλά, καταιγιστικά και σκοτεινά έχουμε ζήσει!), αλλά και ο μεγεθυντικός φακός που αποκαλύπτει τι γινόταν στα κέντρα και τα παράκεντρα της εξουσίας όσο εμείς -οργισμένοι και απελπισμένοι- προσπαθούσαμε να επιβιώσουμε στην Ελλάδα. Πριν πάτε στις κάλπες, δείτε την ταινία – η μνήμη, η γνώση και η κρίση είναι τα όπλα μας. Κι όσοι δεν μπορείτε να την δείτε -αφού για την ώρα διανέμεται μόνο στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη- διαβάστε τη συνέντευξη του Γιώργου Αυγερόπουλου στην «Εφ.Συν.».
Το συναίσθημα απέναντι στην αδικία δεν διαχωρίζεται με βάση την εθνικότητα. Ολοι άνθρωποι είμαστε, είτε ζούμε στην Ελλάδα είτε στη Γουατεμάλα. Στο στόμα μου μένει μια πίκρα για το πώς η χώρα μας κατάντησε έτσι
Δουλέψατε επί 4 χρόνια για το καινούργιο σας ντοκιμαντέρ. Από την ερευνητική σας δουλειά, εκτιμάτε ότι ήταν μονόδρομος αυτά που ζήσαμε; Υπήρχαν περιθώρια άλλων χειρισμών;
Υπήρχαν, και ειδικά στην αρχή της κρίσης. Η κυβέρνηση τότε έκανε ένα πολύ σοβαρό λάθος: ανακοίνωσε στην Ευρώπη ότι το σπίτι μας έχει πιάσει φωτιά δεν έκανε τίποτα για να την σβήσει. Παρέμεινε θεατής. Μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2009, ο Παπανδρέου έλεγε στις Βρυξέλλες ότι παρά το υπέρογκο έλλειμμα που είχε ανακοινώσει ο Παπακωνσταντίνου 3 μήνες πριν, θα πρέπει να εκπληρώσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις για κάποιες παροχές. Στη συνέχεια η Ελλάδα δεν διαπραγματεύτηκε και δέχθηκε τα πάντα. Η Ελλάδα θα μπορούσε να είχε γίνει η «Λίμαν Μπράδερς νο2» και να είχε ανατινάξει το ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα. Δυστυχώς, αυτό το πλεονέκτημα πήγε χαμένο. Η κυβέρνηση φοβήθηκε τη σκληρή τιμωρητική στάση των Γερμανών και δεν ήθελε να τα σπάσει με τους κοινοτικούς εταίρους.
Η δουλειά σας απευθύνεται και στο διεθνές κοινό. Οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν πλήρη εικόνα για το τι συμβαίνει εδώ;
Οχι, δεν έχουν πλήρη εικόνα. Ακριβώς όπως εδώ, έτσι και στο εξωτερικό οι ειδήσεις από την Ελλάδα περνάνε μέσα από το φίλτρο των κυρίαρχων ΜΜΕ, παρουσιάζονται αποσπασματικά και παραλείπονται λεπτομέρειες που πολλές φορές κάνουν και τη διαφορά. Το διεθνές κοινό, όταν βλέπει το «Αγορά», βγαίνει σοκαρισμένο από την αίθουσα. Σοκάρονται γιατί καταλαβαίνουν ότι δεν έχουν πλήρη γνώση για το τι ακριβώς συνέβη στη χώρα μας και γιατί συνειδητοποιούν πως αυτά μπορούν να φτάσουν και στο δικό τους σπίτι.
Στο «Αγορά» αναφέρεστε εκτενώς στην ανθρωπιστική κρίση και στην άνοδο των αυτοκτονιών. Γνωρίζετε, ωστόσο, ότι αυτό αμφισβητείται ως «αριστερή προπαγάνδα». Τι απαντάτε;
Αν θέλουμε να προχωρήσουμε ως κοινωνία, δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια στην πραγματικότητα. Το πρόβλημα είναι πως πλέον όποιος τολμά να μιλά για ανθρωπιστική κρίση, για ανθρώπινα δικαιώματα, για το ότι η πολιτική πρέπει να έχει ως κέντρο της τον πολίτη, τον άνθρωπο, τότε τον χαρακτηρίζουν «αριστερούλη», «ΣΥΡΙΖΑ», «παρωχημένο», ότι προσπαθεί να ερμηνεύσει τη σύγχρονη εποχή με παλιά εργαλεία. Τι να πω…
Μετά από 14 χρόνια δουλειάς στο εξωτερικό, δουλέψατε στην Ελλάδα. Πώς ήταν η εμπειρία;
Ενδιαφέρουσα. Είναι τουλάχιστον θλιβερό, εικόνες που βλέπεις στη Λατινική Αμερική, τώρα να τις καταγράφεις στην πατρίδα σου. Μου έκαναν πολύ κακή εντύπωση ορισμένοι πολιτικοί, που με αντιμετώπισαν ως ιθαγενή. Προσπάθησαν να με βγάλουν τρελό σε πράγματα που είναι αδιαμφισβήτητα, π.χ. στο τι λένε οι δανειακές συμβάσεις. Κι όταν αναφερόμουν σε συγκεκριμένα άρθρα, έπαιρνα έκπληκτος την απάντηση: «Βλέπω ότι έχετε διαβάσει τις δανειακές συμβάσεις». Ποτέ στο εξωτερικό δεν με έχουν αντιμετωπίσει έτσι. Από αυτό βγάζει κανείς χρήσιμα συμπεράσματα για το πώς ορισμένοι αντιμετωπίζουν τη δημοσιογραφία και κατ’ επέκτασιν τους πολίτες αυτής της χώρας.
Πώς χειρίζεται ένας δημιουργός ντοκιμαντέρ το συναίσθημά του, όταν η τραγωδία που καλείται να καταγράψει αφορά τους δικούς του ανθρώπους;
Δεν υπάρχουν δικοί μου και δικοί σου. Ολοι άνθρωποι είναι, είτε ζουν στην Ελλάδα είτε ζουν στη Γουατεμάλα. Το συναίσθημα απέναντι στην αδικία δεν διαχωρίζεται με βάση την εθνικότητα. Στο «Αγορά» λειτούργησα όπως λειτουργώ σε άλλες χώρες του πλανήτη. Δακρύζω όποτε βλέπω τη σκηνή του Βαγγέλη, όπως δακρύζω όποτε βλέπω τη σκηνή με τον μικρό υποσιτισμένο Σεμπάστιαν στη Γουατεμάλα. Και στο στόμα μου μένει μια πίκρα για το πώς η χώρα μας κατάντησε έτσι.
Εχετε δύο διεθνείς συμπαραγωγούς, το Al Jazeera και τη δημόσια γερμανική τηλεόραση. Τι σημαίνει αυτό για τον τρόπο που λειτουργούν τα ΜΜΕ στη Γερμανία;
Σε δημοκρατίες που εξακολουθούν να λειτουργούν, υπάρχει, τουλάχιστον ακόμα, χώρος στα δημόσια Μέσα για τη στοιχειοθετημένη εναλλακτική άποψη. Οπως ακριβώς συνέβαινε παλιότερα και στην Ελλάδα – τώρα πια στη χώρα μας η αντίθετη άποψη έχει εξαφανιστεί από τα ΜΜΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ανάμεσα στα διεθνή δίκτυα που θα προβάλουν το «Αγορά» είναι η δημόσια φινλανδική τηλεόραση, ενώ ο Φινλανδός υπουργός Οικονομικών είναι από τους πιο λάβρους πολέμιους της Ελλάδας.
Ποιο είναι το κλίμα που επικρατεί για την Ελλάδα αυτήν τη στιγμή; Πώς βλέπει ο κόσμος τις επικείμενες εκλογές;
Ως μια ιστορική στιγμή για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη.
Σε περίπτωση κυβέρνησης της Αριστεράς και επαναλειτουργίας του δημόσιου φορέα, θα σας δούμε στην καινούργια ΕΡΤ;
Δεν ξέρω, ειλικρινά. Προς το παρόν, έχουμε πάρει τη μικρή μας βάρκα κι έχουμε ξανοιχτεί στον ωκεανό της διεθνούς αγοράς. Είναι ένα πείραμα που δείχνει να πετυχαίνει και θα ήθελα να το συνεχίσω.
Από όλα όσα ζήσαμε, αν έπρεπε να διαλέξετε τη χαρακτηριστικότερη στιγμή, ποια θα ήταν;
Πολιτικά, η ανακοίνωση του Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο Εurogroup ότι το έλλειμμα ήταν υπερδιπλάσιο από αυτό που είχε ανακοινωθεί. Ηταν ο δεύτερος Ελληνας υπουργός Οικονομικών, μετά τον Αλογοσκούφη, που έλεγε στην Ευρώπη ότι η προηγούμενη κυβέρνηση από το αντίπαλο κόμμα σάς κορόιδεψε, κάτι μοναδικό στον κόσμο. Κοινωνικά, η δολοφονία του Παύλου Φύσσα.
Μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Κοπεγχάγης CPH:DOX (Νοέμβριος 2014), το «Αγορά», προβάλλεται στους ιστορικούς κινηματογράφους «Αλκυονίς» (Ιουλιανού 42-46, πλατεία Βικτωρίας) και «Studio» (Σπάρτης & Σταυροπούλου 33, Πλατεία Αμερικής) στο κέντρο της Αθήνας, στο «Ααβόρα» (Ιπποκράτους 180, Εξάρχεια), στο «Ολύμπιον» (Πλατεία Αριστοτέλους 10) στη Θεσσαλονίκη. Σταδιακά η διανομή της θα επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα.
Yorgos Avgeropoulos talks about Agora, the crisis and the elections, Yorgos Avgeropoulos interview, TVXS (in Greek)
Ο Γ. Αυγερόπουλος μιλά για το «Agora», την κρίση & τις εκλογές
10.01.2015
Γιώργος Ρούσσος
Μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας και παραγωγής, το νέο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου, «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές) ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Άρτιο αισθητικά και καλά τεκμηριωμένο, το έργο προσφέρει μία ενδελεχής ανασκόπηση του τι πραγματικά συνέβη τα τελευταία κρίσιμα χρόνια στην Ελλάδα, μέσα από καταλυτικές συνεντεύξεις, αλλά και παρουσίαση των πιο καθοριστικών γεγονότων που επηρέασαν την εξέλιξη της χώρας. Από την Πέμπτη 15 Ιανουαρίου το ντοκιμαντέρ κυκλοφορεί στις Κινηματογραφικές Αίθουσες της χώρας. Το Tvxs.gr συνάντησε τον δημιουργό, σε μία άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη, σχετικά με τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, τις εντυπώσεις που αποκόμισε, τα μελλοντικά του σχέδια, καθώς βέβαια και για τις επικείμενες εθνικές εκλογές.
Ύστερα από δεκατρία χρόνια ενεργούς δημοσιογραφίας και κινηματογραφικής τεκμηρίωσης επίκαιρων θεμάτων σε όλο τον πλανήτη, ο Γιώργος Αυγερόπουλος στρέφει την κάμερά του στην Ελλάδα και καταγράφει την εξέλιξη της κρίσης από τα πρώτα της στάδια. Παράλληλα, αφουγκράζεται τον αντίκτυπό της και τις επιπτώσεις στις ζωές απλών ανθρώπων, τους οποίους παρακολουθεί σε βάθος χρόνου.
Ως κινηματογραφιστής γίνεται μάρτυρας των λαϊκών αντιδράσεων στον δρόμο, της ανόδου του φασισμού αλλά και των κινημάτων αλληλεγγύης, ενώ παράλληλα αναζητά απαντήσεις από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της χώρας, καθώς και από ειδικούς αναλυτές και αρμόδιους για τη λήψη αποφάσεων από τη διεθνή πολιτική σκηνή.
Το ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου «Αγορά» (Agora), συνθέτει ένα ανακεφαλαιωτικό χρονικό της κοινωνικής τραγωδίας που μαστίζει την Ελλάδα την τελευταία πενταετία, θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα για μια παγκόσμια συστημική κρίση σε εξέλιξη και μία ευρωπαϊκή διακυβέρνηση που διεξάγει οικονομικά πειράματα υψηλού ρίσκου χωρίς να υπολογίζει το ανθρώπινο κόστος.
– Μετά το επιτυχημένο και πάντα επίκαιρο ντοκιμαντέρ «Το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας» – το οποίο είδαμε αρχικά πέρσι τον Μάρτιο στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια κυκλοφόρησε στις Κινηματογραφικές Αίθουσες – πλάνα του οποίου εμφανίζονται κι εδώ, φέτος έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στην μεγάλη οθόνη, τη νέα σας δημιουργία το «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές). Πρόκειται για μία ταινία – κιβωτός της ελληνικής κρίσης, την οποία ετοιμάζεται τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Πως γεννήθηκε η συγκεκριμένη ιδέα;
Η ιδέα γεννήθηκε όταν είδα τον Γιώργο Παπανδρέου εκείνη την ιστορική στιγμή στο Καστελόριζο, όταν βγήκε και είπε ότι αρχίζουμε μία Οδύσσεια και προανήγγειλε ουσιαστικά ότι η Ελλάδα θα ζητήσει τη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Έχοντας ζήσει από κοντά τα γεγονότα στην Αργεντινή και έχοντας καλύψει τα συμβάντα τόσο το 2001, όσο και το 2010, σκέφτηκα ότι αυτό δεν πρόκειται να εξελιχθεί καλά. Έτσι πήρα την αρχική απόφαση για την ταινία. Τώρα αν με ρώταγες εκείνη τη στιγμή πως θα γινόταν όλο αυτό το εγχείρημα και τι κόπο, χρόνο και χρήματα θα απαιτούσε όλο αυτό, είναι σίγουρο ότι δε θα μπορούσα να απαντήσω, διότι πραγματικά δεν ήξερα πως θα εξελιχθεί.
Κι έτσι ακριβώς κύλησε. Ήταν δηλαδή μία συνεχή περιπέτεια, η οποία πέρασε από διάφορα στάδια. Διότι συνεχώς και ανάλογα με τις εξελίξεις που συνέβαιναν στην ίδια τη χώρα, τόσο στην πολιτική όσο και στην οικονομική ζωή, αναπροσαρμοζόταν άμεσα και η ταινία. Ήταν ουσιαστικά ένα πρότζεκτ που άλλαζε συνεχώς μορφή. Άρχισε να σταθεροποιείται στα τέλη του 2011. Τότε ήταν και η πρώτη φορά που παρουσιάστηκε στο εξωτερικό προς αναζήτηση χρηματοδοτών. Και ευτυχώς βρήκε. Βρήκε τη δημόσια γερμανική τηλεόραση (WDR) και το Al Jazeera Arabic (Κατάρ). Υπήρχε παράλληλα το έντονο ενδιαφέρον του Καναδά και των Ελβετών κι έτσι πορευτήκαμε μέχρι το τέλος…
– Στην «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές) καταγράφεται την εξέλιξη της κρίσης από τα πρώτα στάδια, ενώ παράλληλα αφουγκράζεστε τον αντίκτυπό της στις ζωές απλών ανθρώπων από όλες τις κοινωνικές τάξεις, τους οποίους και παρακολουθείτε σε βάθος τετραετίας. Πως έγινε η επιλογή των συγκεκριμένων προσώπων και πως εξελίχθηκε αυτή η διαδικασία;
Ουσιαστικά η επιλογή των προσώπων έγινε τυχαία. Δηλαδή, τους περισσότερους τους είχα μιλήσει κάποια στιγμή μέσα σε όλη αυτή την περίοδο. Το βασικό που είχα στο μυαλό μου, είναι ότι ήθελα να είναι από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Και φαντάσου ότι όλο αυτό που παρακολουθούμε για δύο ώρες, υπάρχει άλλο τόσο υλικό που έχει επίσης μονταριστεί. Αλλά βεβαία δε θα μπορούσα να παρουσιάσω ένα ντοκιμαντέρ διάρκειας τεσσάρων ωρών… Υπήρχαν δηλαδή και άλλοι χαρακτήρες οι οποίοι δεν παρουσιάζονται ποτέ. Κάποιοι κατάλαβαν τι κάνουμε και δέχτηκαν να βοηθήσουν αφιερώνοντας μας χρόνο και τους ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό.
– Ήταν εξ αρχής δεδομένο ότι θα ήταν σε βάθος τετραετίας;
Αυτό ήταν κάτι το οποίο είχα την πολυτέλεια να κάνω. Ήταν η μοναδική φορά, σε ό,τι πρότζεκτ έχω χειριστεί, που μπορούσα να το κάνω στη χώρα μου και σε βάθος χρόνου. Άρα λοιπόν από την αρχή ήξερα ότι τους πρωταγωνιστές μου ήθελα να τους παρακολουθήσω, για να δούμε και πως οι ζωές τους επηρεάζονται από την κρίση. Όπως τελικά θα παρακολουθούσα και την εξέλιξη της χώρας. Το δύσκολο όμως ήταν όταν ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα και έπρεπε να αποκωδικοποιήσω όλο αυτό το υλικό για να δώσω μορφή και ζωή στην ταινία. Έπρεπε να αξιολογήσω τα σημαντικά γεγονότα και να δω ποια από αυτά μπορούσα να υποστηρίξω και να αξιοποιήσω, σύμφωνα βέβαια και με το υλικό που είχα στα χέρια μου. Αυτό ήταν το δύσκολο…
– Παράλληλα όμως ο θεατής παρακολουθεί και χαρακτηριστικές συνεντεύξεις με πολιτικά πρόσωπα, τόσο εντός όσο κι εκτός συνόρων. Από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, μέχρι τον σημερινό πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, τον πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το 2003 έως το 2011, Ζαν-Κλοντ Τρισέ και σχεδόν όλους όσους διετέλεσαν Υπουργοί Οικονομικών στην Ελλάδα, από το 2001 και μετά. Τι σας έκανε εντύπωση από όλες αυτές τις συνεντεύξεις; Υπήρξαν κάποιοι που αρνήθηκαν να σας μιλήσουν;
Θα αρχίσω από το τέλος. Άρνηση υπήρξε από τον Γιώργο Παπανδρέου και τον Αντώνη Σαμαρά… Πιστεύω ότι θα έπρεπε να ήταν στο έργο, αλλά δεν μπορούσα να κάνω κάτι παραπάνω από τη στιγμή που δεν ήθελαν. Από εκεί και πέρα, μιλούν ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Αλέξης Τσίπρας και σχεδόν όλοι οι Υπουργοί Οικονομικών.
– Όπου είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι αρκετές φορές αλληλοδιαψεύδονται μέσα από τις δηλώσεις τους, ακυρώνοντας ουσιαστικά ο ένας τα λεγόμενα του άλλου…
Αυτό το οποίο μου έκανε εντύπωση έχοντας σχεδόν δεκατέσσερα χρόνια να δουλέψω στην Ελλάδα, ήταν το γεγονός ότι υπήρξαν πολιτικοί στις συνεντεύξεις οι οποίοι με αντιμετώπισαν σαν ιθαγενή, θεωρώντας ότι δεν έχω ψάξει και δεν έχω διαβάσει το τι έχουν υπογράψει. Τότε δυστυχώς καταλαβαίνεις πάρα πολλά πράγματα, σε σχέση με την αντίληψη που έχουν αυτοί οι άνθρωποι, τόσο απέναντι στον κόσμο, όσο και με τη δημοσιογραφία. Αυτό μου έκανε ιδιαίτερα αρνητική εντύπωση. Παρ’ όλα αυτά έχω την αίσθηση ότι η πλειοψηφία όσων συμμετέχουν, κατάλαβαν την σπουδαιότητα του εγχειρήματος. Πολύ σημαντικό έχουν διαδραματίσει παράλληλα και οι άνθρωποι που δέχτηκαν να μιλήσουν από το εξωτερικό και ειδικά ο Τρισέ.
– Ο οποίος έχω την αίσθηση ότι βγάζει και πολλές ειδήσεις. Τόσο ο Τρισέ, όσο και ο Σουλτς…
Το έργο όντως βγάζει ειδήσεις. Επίσης αυτό που θα πρέπει να αναγνωρίσουμε, είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι μιλούν με ειλικρίνεια, ειδικά οι συνεντευξιαζόμενοι από το εξωτερικό. Συγκεκριμένα για τον Τρισέ, είναι ένας άνθρωπος ο οποίος γίνεται εμφανές ότι ήθελε να τα πει. Η συνέντευξη μαζί του στο Παρίσι, διήρκεσε τρεις ώρες αν και σε κάποια στιγμή εκνευρίζεται διότι κατάλαβε εξ αρχής ότι δεν πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που δεν θα αμφισβητήσει την πολιτική που ο ίδιος υποστήριξε…
– Νομίζω ότι φαίνεται στην σκηνή που γίνεται λόγος για τη ζωή των Ελλήνων προ κρίσης με το περίφημο ποσοστό του 16%…
Ναι, ακριβώς. Ένα επίσης σημαντικό συμπέρασμα, το οποίο νομίζω ότι εύκολα το αντιλαμβάνεται και ο θεατής, είναι το γεγονός ότι όπως ακριβώς στην Αργεντινή, έτσι και στην Ελλάδα, οι άνθρωπο που υποστήριξαν τη συγκεκριμένη πολιτική, κατά τη γνώμη μου, δεν το έκαναν γιατί υπάρχει ας πούμε μία συνωμοσιολογία από πίσω. Το έκαναν γιατί το πιστεύουν. Υπάρχει μία σχολή σκέψης η οποία υποστηρίζει ότι αυτή είναι η λύση και τέλος, χωρίς να υπάρχει εναλλακτική. Αυτό ακριβώς νομίζω ότι είναι ένα από τα βασικότερα συμπεράσματα που μπορούμε να εξαγάγουμε από το έργο.
– Μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας και παραγωγής, είναι λογικό ότι θα υπήρχε άφθονο διαθέσιμο υλικό. Πως ήταν η διαδικασία του μοντάζ – ώστε να προκύψει τελικά ένα δίωρο ντοκιμαντέρ – και ποιες οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε;
Το υλικό που είχαμε στη διάθεση μας ήταν τεράστιο, με αποτέλεσμα από κάποια στιγμή και μετά να είναι και δύσκολα διαχειρίσιμο. Διότι κάθε φορά που συνέβαινε κάτι, προσπαθούσαμε να αποφασίσουμε κατά πόσο είναι σημαντικό διαχρονικά κι αν μπορούμε να το εντάξουμε στο έργο. Άρα υπήρχε η πρόκληση στο πως διαχειρίζεσαι όλο αυτό το υλικό. Μετά ακολούθησε το μοντάζ, όπου κι αυτό χρειάστηκε αρκετό χρόνο για να ολοκληρωθεί και το οποίο ουσιαστικά τελείωσε λίγο πριν την παγκόσμια πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ της Κοπεγχάγης (Νοέμβριος του 2014). Θέλω όμως να πιστεύω ότι όλο αυτό το εγχείρημα θα είναι χρήσιμο και ειδικά στην ελληνική κοινωνία, διότι φρεσκάρει τη μνήμη. Είναι ένα έργο – κιβωτός, όπου μπορεί κάποιος μετά από χρόνια να το δει και να το παρουσιάσει στα παιδιά του, δείχνοντας τους τι έγινε εδώ.
Στο εξωτερικό βέβαια τους σοκάρει πολύ περισσότερο. Διότι ακριβώς παρακολουθούν πράγματα τα οποία, αφενός δεν τα έχουν δει συγκεντρωμένα και αφετέρου – όπως ακριβώς κι εδώ – έχουν περάσει αποσπασματικές ειδήσεις οι οποίες παρουσιάζονται μ’ έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, από τα κυρίαρχα μίντια. Ήταν εντυπωσιακός πραγματικά ο τρόπος με τον οποίο υποδέχθηκαν οι Γερμανοί την ταινία. Με το που την είδαν μας τηλεφώνησαν για να μας πουν πως ήταν ιδιαίτερα περήφανοι που συμμετείχαν ως συμπαραγωγοί στο συγκεκριμένο έργο.
Επίσης, αυτό που μου κάνει εντύπωση, είναι το γεγονός ότι όπως ακριβώς συνέβαινε στην Ελλάδα μέχρι το 2005-06, όπου υπήρχε η κυρίαρχη άποψη στα μίντια αλλά παράλληλα άκουγες και την άλλη άποψη – η οποία πλέον εδώ έχει εξαφανιστεί – εκεί ευτυχώς ακόμα υπάρχει. Δηλαδή αυτοί που έχουν πάρει κι έχουν προγραμματίσει να παίξουν το συγκεκριμένο έργο, είναι για παράδειγμα οι Φινλανδοί, όπου την ίδια ώρα ο Φιλανδός υπουργός οικονομικών είναι ένας από τους πιο σκληρούς πολέμιους της κατάστασης… Παρόλα αυτά υπάρχει ο χώρος για να ακουστεί και η άλλη άποψη. Αυτό βέβαια είναι κάτι που θα πρέπει να μας προβληματίσει ως κοινωνία κι ως δημόσιος διάλογος τώρα πλέον, διότι τα πράγματα έχουν πολωθεί πάρα πολύ…
– Σε αντίθεση με «Το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας» το οποίο πραγματοποίησε την ελληνική του πρεμιέρα στο περσινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές) θα κυκλοφορήσει στις Κινηματογραφικές Αίθουσες, στις 15 Ιανουαρίου, δέκα ημέρες πριν από τις εθνικές εκλογές. Πως προέκυψε αυτή η απόφαση;
Νομίζω πως είναι το κατάλληλο τάιμινγκ για να κυκλοφορήσει το έργο. Δε θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη στιγμή. Το να κρατάγαμε το «Αγορά» μέχρι τον Μάρτιο, θεωρώ ότι θα είχε ως αποτέλεσμα να χάσει από την ίδια του τη δυναμική. Έτσι λοιπόν αποφασίσαμε να προβληθεί τώρα το έργο στις Αίθουσες και βρήκε ευτυχώς χώρο σχεδόν αμέσως. Υπήρξαν αιθουσάρχες τόσο στην Αθήνα, όσο και στη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα που συζητάμε, οι οποίοι κατάλαβαν τη δυναμική του και πως αυτό το έργο είναι ένα εργαλείο για τους Έλληνες. Ένα εργαλείο μέσα από το οποίο μπορούν να ερμηνεύσουν την καθημερινότητά τους. Να τους φρεσκάρει λίγο τη μνήμη και να δουν σαν “timelapse”, το τι έχει συμβεί όλα αυτά τα χρόνια. Διότι οι άνθρωποι – και όχι μόνο στην Ελλάδα – έχουν κοντή μνήμη. Πόσο μάλλον όταν προσπαθείς καθημερινά να επιβιώσεις και δε σου μένει χρόνος για πολιτικές αναλύσεις. Επομένως είναι καλό να θυμόμαστε τι έχει συμβεί, γιατί με αυτόν τον τρόπο γινόμαστε καλύτεροι πολίτες.
Σχετικά με το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το έχουμε ήδη ενημερώσει. Η ταινία έχει προταθεί για να προβληθεί πλέον όχι στο διαγωνιστικό τμήμα, αλλά στο πανόραμα. Έχουμε καταθέσει τη σχετική πρόταση και πλέον βέβαια είναι δική τους η απόφαση. Θεωρώ πάντως ότι το ντοκιμαντέρ είναι χρήσιμο και προσωπικά μου αρέσει να κάνω μία δουλειά που είναι χρήσιμη στην κοινωνία.
– Πως βλέπετε τις εθνικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Είναι τελικά η Ελλάδα ένα ευρωπαϊκό στοίχημα και ίσως μία κερδοφόρα «Αγορά» για κάποιους λίγους ή πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα;
Στις εκλογές πιστεύω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτός που θα επικρατήσει και ελπίζω πραγματικά να συναισθανθεί τη σπουδαιότητα των στιγμών, διότι διακυβεύονται πάρα πολλά πράγματα αυτή την περίοδο, κι αν μη τι άλλο να προσπαθήσει να φροντίσει τους αδύναμους. Τους ανθρώπους δηλαδή που έχουν χτυπηθεί περισσότερο από την κρίση. Νομίζω ότι είναι μία ιστορική στιγμή.
– Είναι μία ιστορική στιγμή μόνο για την Ελλάδα ή και για την Ευρώπη γενικότερα;
Είναι σίγουρα και για την Ευρώπη. Μιλώντας με φίλους Ισπανούς, μου λένε ότι ζουν με χρονοκαθυστέρηση ότι βιώναμε στην Ελλάδα πριν από ενάμιση χρόνο. Πιστεύω ότι είναι μία ιστορική στιγμή που μπορεί να καθορίσει το μέλλον της Ευρώπης και να προτείνει μία άλλη εναλλακτική πρόταση. Το αν θα μπορέσει αυτό να λειτουργήσει και να οδηγήσει τη χώρα μας και την Ευρώπη ολόκληρη σε καλύτερες μέρες, είναι κάτι που δεν μπορεί να διαμορφωθεί αποκλειστικά από τον Νότο. Αλλά θα πρέπει στην ουσία οι κεντρικές οικονομίες, δηλαδή η Γαλλία και η Γερμανία, να καταλάβουν ότι η πολιτική της λιτότητας δεν οδηγεί πουθενά. Στην ουσία κάνουν την κρίση χειρότερη, παρατείνοντας την ύφεση. Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι που όλοι οι επιφανείς οικονομολόγοι το έχουν διατυπώσει. Πιστεύω επίσης ότι η οικονομική και πολιτική ελίτ της Ευρώπης προσπαθεί να αναδιαπραγματευτεί τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου. Γιατί δεν έχει κανέναν λόγο η Τρόικα να ξαναζητάει μαζικές απολύσεις και να ξαναγραφτεί όλο το εργατικό δίκαιο της Πορτογαλίας από την αρχή. Όλα αυτά δεν έχουν σχέση με το δημόσιο χρέος… Νομίζω ότι οδηγούμαστε σε αυτό που πολύ σωστά ο Κόλιν Κράουτς έχει χαρακτηρίσει ως “Μεταδημοκρατία”, όπου όλο το βάρος του πολιτικού συστήματος έχει μετατοπιστεί προς μία στενή και μυστική σχέση, μεταξύ της οικονομικής ελίτ και της πολιτικής, η οποία απομακρύνεται από τον πληθυσμό.
Στην απλή ερώτηση γιατί οι πολίτες θα πρέπει να σώζουν τις τράπεζες κάθε φορά, η απάντηση που ακούγεται συνήθως είναι κλισέ. Το γεγονός δλδ. ότι “οι τράπεζες είναι πολύ μεγάλες για να χρεοκωπήσουν” (the banks are too big to fail). Αυτό αν ακουστεί σε οποιαδήποτε αγορά, υπάρχει προφανώς πρόβλημα με την αγορά. Διότι αν κάποιος είναι πάρα πολύ μεγάλος, όπως οι τράπεζες, για να χρεοκοπήσει, τότε σημαίνει ότι υπάρχει τεράστιο πρόβλημα. Αυτό βέβαια το γνωρίζουν οι τράπεζες και το εκμεταλλεύονται αναλόγως και εκ του ασφαλούς…
Ο Κόλιν Κράουτς στη συνέντευξη που παραχώρησε για το «Αγορά», αμφισβήτησε επίσης το γεγονός, αλλά και το μότο των νεοφιλελεύθερων που λέει: αφήστε την αγορά, αυτορρυθμίζεται από μόνη της. Αυτό δεν ισχύει, αναφέρει χαρακτηριστικά. Γιατί δεν ισχύει; Διότι σ’ έναν τέτοιο ανταγωνισμό, υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Άρα λοιπόν όταν μία μεγάλη εταιρεία επικρατήσει, ο ανταγωνισμός έχει εξαϋλωθεί και γίνεται πλέον μονοπώλιο. Βλέπε Google, Microsoft κ.α. Άρα τελικά δεν έχεις αυτό τον υγιεί ανταγωνισμό που θα κρατήσει και τις τιμές σ’ ένα επίπεδο. Κι εκεί έρχεται ο ρόλος του εκάστοτε κράτους, που θα πρέπει να βάλει τους όρους του παιχνιδιού και να παρέμβει… Οι πολιτικές λιτότητας κάνουν την κρίση χειρότερη, δημιουργώντας αποικίες χρέους.
– Το ντοκιμαντέρ «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές), πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα του παρουσία σας, τον Νοέμβριο στην Κοπεγχάγη, στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ CPH:DOX. Ποιες ήταν οι εντυπώσεις που αποκομίσατε από την πρώτη προβολή του και πως το αντιμετωπίζουν γενικότερα οι ξένοι που το παρακολουθούν;
Ήταν μία πάρα πολύ καλή προβολή, μία από τις καλύτερες που έχω βρεθεί εγώ, μ’ ένα κοινό μεικτό. Υπήρχαν βέβαια οι Δανοί θεατές, Έλληνες που ζουν στην Κοπεγχάγη και αρκετοί Ισπανοί. Οι Έλληνες έβγαιναν από την αίθουσα δακρυσμένοι… Οι Δανοί μας έλεγαν ότι είναι σοκαρισμένοι, επειδή ακριβώς αυτό που έχει η «Αγορά», είναι ότι σου δείχνει μέσα σε δύο ώρες την πτώση. Για όσους έχουν ζήσει τα πράγματα, τους προκαλεί πόνο και θλίψη, όπως και σ’ εμένα.
– Και όταν πραγματοποιήθηκε η πρεμιέρα, δεν είχαν προκηρυχθεί ακόμα οι εκλογές…
Ναι, σωστά. Είχαν ακουστεί διάφορα σενάρια, αλλά τα πράγματα ήταν ακόμα ρευστά. Στους Δανούς και γενικότερα στο ξένο κοινό που παρακολουθεί το έργο, τους προκαλεί έκπληξη. Καταλαβαίνουν ότι η δημοκρατία είναι το πρώτο θύμα της κρίσης και συνειδητοποιούν το κοινωνικό δράμα που έζησε και ζει ο Έλληνας, μπαίνοντας μάλιστα στη διαδικασία να σκεφτούν: Α, μήπως τελικά οι Έλληνες δεν είναι αυτοί οι τεμπέληδες που μας έλεγαν;
– Οι Ισπανοί πως το αντιμετώπισαν;
Οι Ισπανοί ήταν ιδιαίτερα ανήσυχοι και μου έλεγαν χαρακτηριστικά: πρέπει να έρθεις στην Ισπανία να κάνεις ένα ανάλογο ντοκιμαντέρ γι’ αυτά που συμβαίνουν εκεί… Είδαν την χρονοκαθυστέρηση που προαναφέραμε. Ότι δηλαδή κάποια από τα επιχειρήματα που ακούγαμε εμείς το 2012, ακούγονται τώρα στην Ισπανία κι αυτό είναι κάτι που τους έκανε μεγάλη εντύπωση. Γενικά έξω έχει πάει πολύ καλά και δε σου κρύβω ότι είμαι περίεργος να δω και την αντίδραση των Ελλήνων.
– Θα ήθελα λίγο να μείνουμε στη μουσική του ντοκιμαντέρ. Υπάρχει ένα χαρακτηριστικό κομμάτι που διατρέχει το φιλμ και που ακούγεται και στους τίτλους αρχής και τέλους…
Χαίρομαι που το πρόσεξες. Καταρχήν να πούμε ότι όλη τη μουσική την έχει γράψει ο Γιάννης Παξεβάνης ως συνήθως. Το κομμάτι ονομάζεται “Λήθη”, τη μουσική την έγραψε ο Γιάννης, οι στίχοι είναι δικοί μου και το τραγουδάω εγώ.
– Αυτό ομολογώ ότι δεν το είχα καταλάβει!
– Ναι, το τραγουδάω εγώ και είναι ένα κομμάτι που φαντάσου ότι είχε γραφτεί για άλλο έργο και κάποια στιγμή όταν το άκουσα – επειδή παίζω και μουσική – μου γεννιόντουσαν εικόνες. Αλλά εικόνες από την Ελλάδα κι έτσι έκατσα κι έγραψα τα συγκεκριμένα στιχάκια που ακούγονται. Αρχικά λοιπόν ηχογράφησα τη φωνή μου και στη συνέχεια πήγαμε με τον Γιάννη στο στούντιο του και το γράψαμε εκεί κανονικά. Όπως καταλαβαίνεις μία νέα καριέρα ξεκινά… (γέλια)
– Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια, σε συνδυασμό και με τη διεθνώς διακεκριμένη σειρά ντοκιμαντέρ «Εξάντας», που δημιουργήσατε το 2000;
Σχεδιάζουμε το επόμενο μας πρότζεκτ, για το οποίο ακόμα δεν μπορώ να πω περισσότερα…
– Είναι εντός ή εκτός συνόρων;
Ουσιαστικά είναι δύο πρότζεκτ. Ένα εκτός συνόρων κι ένα εντός. Θα γίνουν και τα δύο απλά ακόμα δεν ξέρω ποιο θα γίνει πρώτο και σε ποιες χρονικές στιγμές θα συμβούν. Παράλληλα νομίζω ότι θα συνεχίσουμε με τον «Εξάντα», έτσι όπως ακριβώς έχουμε μάθει να λειτουργούμε. Δηλαδή όταν σταμάτησε η συνεργασία μας με την ΕΡΤ, αυτό αποτέλεσε παράλληλα και μία θρυαλλίδα. Πήραμε λοιπόν τη μικρή μας βάρκα και βγήκαμε στον απέραντο ωκεανό της διεθνούς αγοράς. Πιστεύω ότι μέχρι στιγμής το στοίχημα πετυχαίνει, πηγαίνοντας καλά και θα προσπαθήσουμε να το συνεχίσουμε όσο αντέξουμε…
Yorgos Avgeropoulos filmed the chronicle of the Greek crisis, Yorgos Avgeropoulos interview, VICE (in Greek)
O Γιώργος Αυγερόπουλος Κινηματογράφησε το Χρονικό της Ελληνικής Κρίσης
15.01.2015
Μαρία Λούκα
«Από τη δημοκρατία στις αγορές». Το πολυαναμενόμενο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου μετά την παγκόσμια πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Κοπεγχάγης τον περασμένο Νοέμβριο, από την Πέμπτη θα ταξιδεύει και στην Ελλάδα. Ο βραβευμένος σκηνοθέτης και δημοσιογράφος μετά από μια σειρά ντοκιμαντέρ ανά τον κόσμο, επιστρέφει στον «τόπο του εγκλήματος» καταγράφοντας το ανοιχτό τραύμα της κρίσης στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας. Μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας και παραγωγής η AGORA έρχεται να λειτουργήσει ως αντίδοτο στη συλλογική λήθη και συνάμα ως κριτική της κυρίαρχης αφήγησης.
Η ταινία θα αρχίσει να προβάλλεται στους ιστορικούς κινηματογράφους Αλκυονίς (Ιουλιανού 42-46, Πλατεία Βικτωρίας) και Studio (Σπάρτης & Σταυροπούλου 33, Πλατεία Αμερικής) στο κέντρο της Αθήνας, καθώς και στον κινηματογράφο Ολύμπιον (Πλατεία Αριστοτέλους 10) στην Θεσσαλονίκη, ενώ σταδιακά η διανομή της θα επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα. Είναι μια διεθνής συμπαραγωγή μεταξύ της Small Planet (Ελλάδα), της δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης (WDR) και του Al Jazeera Arabic. Λίγες μέρες μετά την έναρξη της ελληνικής διανομής της, θα ακολουθήσει η γαλλική πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Οπτικοακουστικών Προγραμμάτων FIPA (20-25 Ιανουαρίου 2015), ενώ από τον Φεβρουάριο του 2015 το AGORΑ θα αρχίσει να προβάλλεται από τηλεοπτικά δίκτυα της Ευρώπης και της Ασίας.
To VICE είχε την ευκαιρία να συναντήσει το Γιώργο Αυγερόπουλο λίγες ώρες πριν την ελληνική πρεμιέρα και να του θέσει ορισμένα ερωτήματα.
VICE: Πότε γεννήθηκε η ιδέα γι’ αυτό το ντοκιμαντέρ;
Γιώργος Αυγερόπουλος: Όταν βγήκε ο Γιώργος Παπανδρέου το 2010 από το Καστελόριζο κι έκανε το διάγγελμα που σηματοδοτούσε την υπαγωγή της χώρας στο Μνημόνιο, κατάλαβα ότι αυτή η υπόθεση δε θα έχει καλό τέλος, έχοντας, αν θες και πολύ πρόσφατη στη μνήμη μου την εμπειρία της Αργεντινής. Με την πάροδο του χρόνου αυτό εξελίχθηκε και σχηματοποιήθηκε παρακολουθώντας τις εξελίξεις σε Ελλάδα και Ευρώπη. Αυτό που ήξερα από την αρχή ήταν ότι θα βασιζόταν σε μακροχρόνια παρατήρηση. Ήταν η πρώτη φορά που είχα την πολυτέλεια να το κάνω γιατί αφορούσε τη χώρα μου, ενώ όλες οι προηγούμενες δουλειές μου ήταν μακριά.
Από όσα πράγματα είδες στη διάρκεια των γυρισμάτων, υπήρχε κάτι που σε σόκαρε ή σε εντυπωσίασε;
Επί της ουσίας δεν υπήρχε αποκάλυψη γιατί ζεις μέσα στο πρόβλημα από τη στιγμή που είναι στη χώρα σου. Μετά από 14 χρόνια στο εξωτερικό, κλήθηκα να δουλέψω στην Ελλάδα. Αυτό που μου έκανε πολύ κακή εντύπωση είναι ότι ορισμένοι πολιτικοί με αντιμετώπιζαν σαν ιθαγενή, κάτι που δε μου συνέβη ποτέ στο εξωτερικό. Για παράδειγμα ρωτούσα έναν πρωτοκλασάτο πολιτικό για τους όρους της δανειακής σύμβασης και αφού με ρώταγε αν την έχω διαβάσει, μετά μου αντέτεινε ότι δεν είμαι νομικός. Αυτό που δημιούργησε έντονο προβληματισμό για την ποιότητα του πολιτικού λόγου στη χώρα μας αλλά και τον τρόπο που η πολιτική ηγεσία προσλαμβάνει το ρόλο του δημοσιογράφου.
Θα έλεγες δηλαδή ότι το ντοκιμαντέρ λειτουργεί και ως ένα σχόλιο πάνω στη στάση των media την εποχή της κρίσης;
Θα σου θυμίσω ότι το AGORA έχει δύο διεθνείς συμπαραγωγούς. Είναι το Al Jazeera και η δημόσια γερμανική τηλεόραση. Για ποιο λόγο, λοιπόν, η γερμανική τηλεόραση να θέλει να προβάλλει ένα φιλμ που αμφισβητεί την κυρίαρχη πολιτική γραμμή της χώρας; Γιατί σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη η εναλλακτική στοιχειοθετημένη άποψη έχει χώρο. Στην Ελλάδα δεν έχει χώρο, γιατί στα media όλοι τραγουδάνε το ίδιο τραγούδι.
Μετά από τόσα χρόνια έρευνας και παρατήρησης πως θα συνόψιζες το βασικό συμπέρασμα γι’ αυτή την ιστορική τομή στην Ελλάδα;
Πρόκειται για μια τραγωδία που ακόμα κι αν καλυτερέψουν στο μέλλον τα πράγματα, οι πληγές θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να επουλωθούν. Η Ελλάδα αποτελεί μέρος της εφαρμογής πολιτικών λιτότητας που βλακωδών επιβλήθηκαν στην Ευρώπη. Όλοι οι οικονομολόγοι που εγώ τουλάχιστον μίλησα παραδέχονται ότι η λιτότητα επιτείνει την ύφεση. Επομένως, το συμπέρασμα είναι ότι η οικονομική και πολιτική ελίτ της Ευρώπης επαναδιαπραγματεύεται τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου. Όλη η παραγωγή είναι ένα timeline της πτώσης, για το πώς κυλίστηκε η χώρα στη λάσπη. Για τους Έλληνες είναι ένα εξαιρετικά θλιβερό έργο, για τους ξένους είναι μια αποκάλυψη.
4 years of Greek dystopia in 120 minutes, Yorgos Avgeropoulos interview, POPAGANDA (in Greek)
Via: 4 years of Greek dystopia in 120 minutes, Yorgos Avgeropoulos interview, POPAGANDA (in Greek)
4 χρόνια ελληνικής δυστοπίας σε 120 λεπτά
Ο Γιώργος Αυγερόπουλος μιλά στον Θεοδόση Μίχο για το νέο του ντοκιμαντέρ, Agora, που καταγράφει την ελληνική πραγματικότητα των τελευταίων ετών στις πραγματικές της διαστάσεις. Αυτές της ανθρωπιστικής κρίσης.
23.01.2015
Θεοδόσης Μίχος
Όταν πριν από σχεδόν ένα χρόνο συναντηθήκαμε με αφορμή το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας (το ντοκιμαντέρ του για το «μαύρο» στην ΕΡΤ), υπολείπονταν ακόμη λίγοι μήνες μέχρι την ολοκλήρωση του ήδη, από τότε πολυσυζητημένου Agora (Από τη Δημοκρατία στις Αγορές), που είναι και το μεγαλύτερο project που μέχρι σήμερα έχει φέρει σε πέρας ο Γιώργος Αυγερόπουλος, ένα έργο τα γυρίσματα του οποίου διήρκεσαν τέσσερα χρόνια, αρχής γενομένης από λίγο μετά το διάγγελμα του Γιώργου Παπανδρέου στο Καστελόριζο.
«Σε οποιοδήποτε έργο φτιάχνω, σε κάθε πρόταση που τελειώνω, ρωτάω τον εαυτό μου: “αυτό είναι γεγονός;”. Αν η απάντηση είναι ναι, συνεχίζω στην επόμενη πρόταση και ξανακάνω την ίδια ερώτηση. Ό,τι ακούγεται σε αυτό το έργο, είναι γεγονός, δε μπορεί να ανατραπεί, να αμφισβητηθεί. Το ντοκιμαντέρ, όμως, είναι πολιτική πράξη. Και ως τέτοια, εμπεριέχει μέσα του τη θέση του δημιουργού», μου είχε πει λοιπόν πέρυσι. Έτσι και στο Αγορά, τα γεγονότα και οι αριθμοί που παρουσιάζονται δε μπορούν να αμφισβητηθούν. Ούτε το περιβόητο και επιβεβαιωμένο λάθος στο excel, την «μαθηματική αφετηρία» των πολιτικών που έχουν ακολουθηθεί τα τελευταία χρόνια. Ούτε τα συντριπτικά νούμερα της ανεργίας. Ούτε η καταβαράθρωση του βιοτικού επιπέδου. Ούτε η αλματώδης άνοδος των αυτοκτονιών. Το σκέλος της πολιτικής πράξης του Αυγερόπουλου, έγκειται στο ότι δεν αρκέστηκε απλώς στην παράθεση όλων αυτών των δυστοπικών στοιχείων, αλλά και στην ανάδειξη της ανθρωπιστικής κρίσης, με «όχημά» του τέσσερις ενδεικτικές περιπτώσεις βάναυσα πληγέντων πολιτών. Τεσσάρων ανθρώπων που «δεν έφαγαν» τίποτα. Για να καταλήξουν να μη μπορούν να βρουν τίποτα να φάνε. Όπως μου είπε πριν από λίγες ημέρες: «Δε μπορείς να μείνεις αδιάφορος απέναντι στην αδικία, ούτε απέναντι στο θάνατο. Δεν είμαστε ρομπότ». Καλό είναι, που και που να το θυμόμαστε.
Σε δυσκόλεψε ή λειτούργησε με κάποιο τρόπο απελευθερωτικά για σένα το ότι είχες εκ των πραγμάτων έντονη συναισθηματική εμπλοκή με το θέμα που ερευνούσες αυτή τη φορά;
Το Αγορά ήταν ένα βαρύ, σκληρό και θλιβερό έργο κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Ακόμη και τώρα, όποτε το βλέπω, γίνομαι χάλια. Αυτό έχει να κάνει με το ότι σκέφτομαι πως κατάντησε έτσι η χώρα μου. Από κει και πέρα, πάντα εμπλέκομαι συναισθηματικά με τα θέματα με τα οποία καταπιάνομαι, οπουδήποτε κι αν γίνεται η έρευνα, είτε στην Ελλάδα, όπως τώρα, είτε στη Γουατεμάλα. Δε μπορώ να μείνω ασυγκίνητος μπροστά στην ιστορία του Βαγγέλη, μόλις τη βλέπω, βουρκώνω. Ούτε μπορώ να μείνω ασυγκίνητος μπροστά στην ιστορία του υποσιτισμένου Sebastian στη Βενεζουέλα. Η αδικία δεν έχει εθνικότητα. Αντιμετωπίζω όλους τους ανθρώπους με τον ίδιο τρόπο. Δε μπορείς να μείνεις αδιάφορος απέναντι στην αδικία, ούτε απέναντι στο θάνατο. Δεν είμαστε ρομπότ. Στο κομμάτι της παραγωγής, ήταν η πρώτη φορά που είχα ένα εξαιρετικό πλεονέκτημα. Γύριζα ένα έργο στη χώρα μου και μπορούσα να εκπληρώσω το όνειρό μου, να ολοκληρώσω ένα ντοκιμαντέρ σε βάθος χρόνου, να κάνω αυτό που λέμε «ντοκιμαντέρ μακροχρόνιας παρατήρησης». Όπως επίσης και να μπορώ να επιστρέψω σε ένα τόπο γυρίσματος, ακόμη και για να διορθώσω ή να συμπληρώσω κάτι.
Είχες από την αρχή στο μυαλό σου, εκτός των συνεντεύξεων με πολιτικούς και ειδικούς αναλυτές, ότι την ανθρώπινη ραχοκοκαλιά του ντοκιμαντέρ θα αποτελούσαν οι ζωές τεσσάρων «καθημερινών» πολιτών, χτυπημένων βίαια από την κρίση;
Το πρώτο πράγμα που ήξερα ήταν ότι ήθελα να τραβήξω αυτό το έργο ακολουθώντας κάποιους ανθρώπους σε βάθος χρόνου. Βλέποντας το 2010 τον Γιώργο Παπανδρέου με τη μωβ γραβάτα να καλεί σε βοήθεια το ΔΝΤ και να λέει ότι η χώρα μπαίνει σε μια μεγάλη οδύσσεια, έχοντας την εμπειρία της Αργεντινής, αμέσως αποφάσισα ότι πρέπει να κάνω αυτό το έργο. Αν με ρωτούσες τότε πως θα ακριβώς θα ήταν, πέρα από αυτή την ιδέα με τους κεντρικούς χαρακτήρες, δε θα μπορούσα να σου απαντήσω. Το project άλλαξε μορφή πολλές φορές, ακολουθώντας τη ροή της ιστορίας, για να σταθεροποιηθεί το χειμώνα του 2011, οπότε και βγήκαμε προς αναζήτηση συμπαραγωγών στο εξωτερικό (σ.σ. το Al Jazeera και τη δημόσια γερμανική τηλεόραση). Να σου πω την αλήθεια, όμως, ήξερα ότι αυτό το έργο έπρεπε να το ολοκληρώσω αφενός από υποχρέωση προς τον εαυτό μου, αφετέρου από υποχρέωση προς το παιδί μου, για να μη γυρίσει μεθαύριο και μου πει «κι εσύ τι έκανες για όλα αυτά». Επίσης θεωρώ ότι μπορεί να αποτελέσει για την κοινωνία μας ένα χρήσιμο εργαλείο στο δημόσιο διάλογο, γιατί σκαλίζει μνήμες. Πιστεύω ότι ένας πολίτης που δεν ξεχνάει, είναι καλός πολίτης. Ένας πολίτης που θυμάται πράγματα, μπορεί να κρίνει το παρόν, και να προετοιμαστεί για το μέλλον. Αρνούμαι να δεχτώ ότι μπορεί να θεωρούμε ως δεδομένη κατάσταση το γεγονός ότι θα πηγαίνουμε στη δουλειά μεθαύριο και θα βλέπουμε πεταμένους ανθρώπους δεξιά κι αριστερά. Γιατί πλέον αυτό πάει να συμβεί. Υπάρχουν περισσότεροι ναυαγοί παρά ναυτικοί.
Στόχος σου λοιπόν, όπως μου είχες πει και για Το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας, είναι να λειτουργήσει το Αγορά ως ένα κιβώτιο μνήμης, να φρεσκάρει τη συλλογική μνήμη, όταν μερικά πράγματα θα έχουν ξεχαστεί.
Ακριβώς αυτό. Ειδικά για τους Έλληνες θεωρώ ότι έχει αυτή την ιδιότητα, τους φρεσκάρει τη μνήμη και ταυτόχρονα τους αποκαλύπτει ορισμένα πράγματα που ενδεχομένως δεν ήξεραν, τους δίνει ένα εργαλείο για να ερμηνεύσουν λίγο την καθημερινότητά τους. Γιατί ξέρεις, όταν ο άλλος παλεύει για την επιβίωσή του είναι λίγο δύσκολο να διαβάσει βιβλία με βαρύγδουπες αναλύσεις. Μέσα σε δύο ώρες το Αγορά σου δείχνει ό,τι έχει γίνει, και σου εξηγεί γιατί έχει γίνει. Ταυτόχρονα σου δείχνει και την πτώση. Βλέπεις μία χώρα σε ένα συγκεκριμένο στάτους το 2009 και μετά από τέσσερα χρόνια τη βλέπεις να κυλιέται στις λάσπες.
Ένα από τα πιο σοκαριστικά στιγμιότυπα του ντοκιμαντέρ είναι όταν Μάρτιν Σουλτς με άπλετο κυνισμό παραδέχεται ότι οι Ευρωπαίοι πολίτες έπρεπε να σώσουν τις ευρωπαϊκές τράπεζες, πολύ απλά γιατι οι ήταν πολύ μεγάλες για να χρεοκοπήσουν.
Είναι ένα κλισέ που ακούγεται και από Έλληνες και από Ευρωπαίους πολιτικούς. Είναι μια φράση που δηλώνει τη στρέβλωση της αγοράς. Αν κάποιος τολμήσει να το πει αυτό για οποιοδήποτε άλλο κλάδο, τότε θα σημαίνει ότι υπάρχει πολύ μεγάλο πρόβλημα με τον συγκεκριμένο κλάδο. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι οι τράπεζες είναι μεν είναι συστημικά εργαλεία, ταυτόχρονα όμως δε διαφέρουν σε τίποτα από οποιαδήποτε άλλη ιδιωτική εταιρία. Το πρώτο πράγμα που θα έπρεπε να κάνουν οι πολιτικοί αν θέλουν να ζήσουμε σε μία καλύτερη κοινωνία, θα είναι να αποφασίσουν να κυβερνήσουν οι ίδιοι. Γιατί αυτή τη στιγμή κυβερνούν χέρι χέρι, σε μια αγαστή συνεργασία με τις τράπεζες, κάτι που προφανέστατα δεν ωφελεί τους πολίτες. Κάτι που για την Ευρώπη της δημοκρατίας, των ιδεών, του διαφωτισμού και της αναγέννησης, είναι τελείως ανήθικο.
Το ότι η Ελλάδα θα μπορούσε να είχε γίνει η «Λίμαν Μπράδερς νο2» ανατινάσσοντας το ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα, όπως ακούγεται στο ντοκιμαντέρ, θα μπορούσε όντως να αποτελέσει ένα σοβαρό διαπραγματευτικό όπλο ή θα ήταν απλά τσαμπουκάς που δεν θα περνούσε;
Σε μια σκληρή διαπραγμάτευση που ο άλλος σου επιβάλλει να κόψεις μόνος σου το χέρι σου και το κεφάλι σου και γενικά απαιτεί πράγματα απερίγραπτα, η ελληνική κυβέρνηση θα έπρεπε να τηρήσει μια πραγματικά σκληρή, σταθερή στάση ακόμη και με τον κίνδυνο να τα σπάσει με τους Ευρωπαίους εταίρους. Η κυβέρνηση όμως δε χρησιμοποίησε κανένα από τα διαπραγματευτικά χαρτιά που είχε στα χέρια της, δεν όρθωσε το ανάστημά της για να προστατεύσει τα συμφέροντα του ελληνικού λαού – γι’ αυτό άλλωστε είχε εκλεγεί. Ναι, μία ενδεχόμενη άρνηση θα μπορούσε θεωρητικά να τινάξει στον αέρα ολόκληρο το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα. Γι’ αυτό όμως θα σκέφτονταν διπλά οι Ευρωπαίοι τον τρόπο με τον οποίο θα μας αντιμετώπιζαν. Η διαπραγμάτευση, βλέπεις, είναι μία τέχνη, που πρέπει να ξέρεις να την κάνεις.
Κατά τη διάρκεια της κρίσης, τα ποσοστά αυτοκτονίας αυξήθηκαν κατά 27%, 3124 άνθρωποι έβαλαν τέλος στη ζωής τους από το 2009 μέχρι το 2012. Αυτοί είναι αριθμοί που δεν επιδέχονται αμφισβήτησης. Το ότι έχουμε φτάσει σε ένα σημείο, όμως, όπου όσοι τους αναδεικνύουν να κατηγορούνται ως λαϊκιστές, προπαγανδιστές, συριζαίοι και άλλα τινά, θεωρείς ότι πρέπει να το φέρουν πιο βαριά στη συνείδησή τους οι πολιτικοί που διαχειρίστηκαν την κατάσταση τα χρόνια της κρίσης ή το μιντιακό status quo που ευλόγησε τα γένια τους;
Νομίζω ότι για να καλυτερεύσουμε ως κοινωνία θα πρέπει να αντιμετωπίσουμε την πραγματικότητα. Η οικονομία δεν ειναι κάτι που μένει μόνο σε αριθμούς και συρτάρια. Η οικονομία σκοτώνει. Το έχουμε δει σε πάρα πολλές χώρες. Στην Αργεντινή δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι είτε αυτοκτόνησαν είτε αρρώστησαν εξαιτίας της οικονομικής κρίσης. Σύμφωνα με έρευνες που έχουν δει το φως της δημοσιότητας, εγκεφαλικά, καρδιοπάθειες, όλα αυτά αυξήθηκαν κατακόρυφα. Είναι αλήθεια ότι όποιος τολμήσει να μιλήσει για την ανθρωπιστική κρίση, αν πει ότι κέντρο της πολιτικής πρέπει να είναι ο πολίτης, δηλαδή ο άνθρωπος, ή αν τολμήσει να μιλήσει για οικουμενικές, πανανθρώπινες αξίες -ότι πρέπει για παράδειγμα όλοι να έχουν πρόσβαση σε καθαρό νερό – ή αν τολμήσει να μιλήσει για ανθρώπινα δικαιώματα στους καιρούς της κρίσης, τότε ταμπελοποιείται ως συριζαίος, ως παρωχημένος, ότι προσπαθεί να ερμηνεύσει τον κόσμο της καινούριας εποχής με παλιά εργαλεία. Δε μπορώ να πω κάτι. Με ξεπερνάει όλο αυτό, ειλικρινά σου μιλάω.
Μετά από αυτή την τετραετή έρευνα, έχεις φτάσει σε ένα σημείο που να μπορείς να πεις ποια ηλικιακή ομάδα ανθρώπων έχει πληγεί τελικά περισσότερο από την κρίση;
Με τον ένα ή τον άλλο τρόπο όλοι έχουν υποστεί πληγές. Φυσικά οι νέοι που έχουν το μέλλον μπροστά τους, τα παιδιά που τώρα αποφοιτούν από τα πανεπιστήμια και τα βλέπουν όλα μαύρα, δε βρίσκουν δουλειά και αναγκάζονται να μεταναστεύσουν. Είναι ένα μεγάλο κρίμα. Από την άλλη, το ίδιο ισχύει και για κάποιον που είναι 60 ετών, τον απολύουν και δε μπορεί να βγει στη σύνταξη. Ή για έναν οικογενειάρχη με δύο παιδιά που μένει χωρις δουλειά. Ή για τους ηλικιωμένους που πρέπει πια να πληρώνουν για τα φάρμακά τους ενώ τους εχουν πετσοκόψει τη σύνταξη, για την οποία μάλιστα πλήρωναν μια ολόκληρη ζωή. Δεν είναι αυτό τεράστια αδικία; Και σε κάνουν να νιώθεις άσχημα, να έχεις τύψεις, ενοχές, να αισθάνεσαι ότι τα όποια λεφτά σου αφήνουν, σου τα χαρίζουν, ότι δεν τα έχεις δουλέψει. Όλη η κοινωνία, λοιπόν, βρίσκεται στα τάρταρα.
Το ότι μετά από το κίνημα των πλατειών η μαζικότητα των αντιδράσεων του κόσμου έπεσε κατακόρυφα, θεωρείς ότι έχει να κάνει τελικά με μία αίσθηση ματαιότητας ή απλώς με ψυχοσωματική κόπωση;
Ο κόσμος βρέθηκε στους δρόμους κατά εκατοντάδες χιλιάδες αλλά η πολιτεία φρόντισε να καταστείλει τόσο άγρια αυτά τα κινήματα ώστε να δημιουργήσει τον απερίγραπτο φόβο της φυσικής, πλέον εξόντωσης. Αν θυμάσαι, το κίνημα των πλατειών κατεστάλη τόσο βάναυσα, ώστε είναι θαύμα που αυτή τη στιγμή δε μιλάμε για νεκρούς. Αφενός, λοιπόν, υπάρχει φόβος. Αφετέρου είναι το άγχος της καθημερινής επιβίωσης. Επειδή χάνουμε καθημερινά και κάτι ακόμη, υπάρχει και ο τρόμος του να μη χάσεις πια κι άλλο, τα ελάχιστα που σου έχουν απομείνει.
Έχοντας ζήσει τον πολιτικοκοινωνικό ορυμαγδό των τελευταίων ετών όχι απλώς ως πολίτης αυτής της χώρας, αλλά και ως ερευνητής, κι έχοντας εμπειρία από αντίστοιχες καταστάσεις σε μέρη όπως η Αργεντινή, πιστεύεις ότι μπορούν να επουλωθούν όλες αυτές οι πληγές σε λογικό βάθος χρόνου;
Οι πληγές που έχουν ανοίξει στην κοινωνία είναι απερίγραπτες και θα χρειαστούν πάρα πολλά χρόνια για να επουλωθούν. Όλοι θα πρέπει να καταλάβουν ότι τα πράγματα είναι αδύνατο να αλλάξουν από τη μια στιγμή στην άλλη.
Στη διάρκεια αυτής της τετραετούς έρευνας πως είδες να αλλάζει η αντιμετώπιση των Ευρωπαίων, πολιτών και κυβερνώντων, ως προς το ελληνικό ζήτημα;
Νομίζω ότι ολοένα και περισσότεροι καταλαβαίνουν ότι η συνταγή που έχει ακολουθηθεί ώστε να μειωθούν τα ελλείμματα και η Ελλάδα να μπει πάλι στον ίσιο δρόμο της ανάπτυξης, δε λειτουργεί. Αντίθετα, σκοτώνει τον ασθενή καθημερινά. Αυτό ουσιαστικά λέει και το Αγορά. Ωστόσο αυτό δεν έχει γίνει ακόμη κοινό κτήμα στην Ευρώπη. Υπάρχουν συγκεκριμένες χώρες που επιμένουν σ’ αυτή την πολιτική, που ηλιθιωδώς και λανθασμένα κατά τη γνώμη μου και κατά τη γνώμη ειδικών οικονομολόγων, έχει επιβληθεί στην Ευρώπη. Βλέπουμε ότι οι ΗΠΑ βγαίνουν από την κρίση του 2008, διότι γι’ αυτή μιλάμε, πολύ πιο γρήγορα, γιατί πραγματικά την αντιμετώπισαν όπως ακριβώς έπρεπε: ως μία χρηματοπιστωτική φούσκα που τη δημιούργησαν οι τράπεζες. Η Ευρώπη θεώρησε ότι υπεύθυνα είναι τα ελείμματα των χωρών, με αποτέλεσμα να έχουμε την επιβολή μέτρων λιτότητας. Όχι μόνο στην Ελλάδα που εντάξει, ξέρω γω ζούσε πάνω από τις δυνατότητές της, που υπήρχε διαφθορά, κατασπατάληση, αλλά σε ολόκληρη την Ευρώπη. Βλέπουμε στο Βέλγιο εκατοντάδες χιλιάδες ανθρώπου να συγκρούονται με την αστυνομία για τα μέτρα λιτότητας. Ζούσαν δηλαδή και οι Βέλγοι πάνω από τις δυνατότητες τους; Βλέπουμε στη Γαλλία να περικόπτεται ακραία το κοινωνικό κράτος. Ζούσαν και οι Γάλλοι πάνω από τις δυνατότητές τους; Βλεπουμε ακόμη και στη Γερμανία να συμβαίνει το ίδιο.
Όλοι οι μακροοικονομικοί αναλυτές που βρίσκονται στα γραφεία των πρωθυπουργών δείχνουν ότι η Ευρώπη ανακάμπτει εξαιρετικά αργά, με ρυθμό σαλιγκαριού. Για ποιο λόγο, λοιπόν, συνεχίζεται αυτή η πολιτική; Όταν η Τρόικα ζητάει από την Πορτογαλία ή την Ελλάδα να ξαναγράψει το εργατικό της δίκαιο από την αρχή, να επιτρέψει τις ομαδικές απολύσεις στον ιδιωτικό τομέα χωρίς αποζημίωση, δεν έχει να κάνει καθόλου με το δημόσιο χρέος, ούτε με την κρίση. Η υποκρισία έγκειται στο ότι παρουσιάζεται στους πολίτες ότι όλο αυτό είναι μία προσπάθεια να σωθεί το δημοκρατικό κράτος, ενώ αυτό που συμβαίνει είναι η αναδιαπραγμάτευση των όρων του κοινωνικού συμβολαίου.
Όλες αυτές οι πολιτικές (των ιδιωτικοποιήσεων των δημοσιων αγαθών, των απολύσεων, της απελευθέρωσης της αγοράς κλπ) προς όφελος μιας οικονομικής ελίτ, εφαρμόζονταν για δεκαετίες στην Αφρική και στη Λατινική Αμερική. Όπως λέει πολύ σωστά η Naomi Klein στο Αγορά, oι τακτικές του δόγματος του σοκ, επιστρέφουν εκεί απ’ όπου ξεκίνησαν. Και όπως ήταν αναμενόμενο, τo πρώτο πράγμα που συμβαίνει με τα μέτρα λιτότητας είναι η σύνθλιψη του κοινωνικού κράτους, δεν είναι για παράδειγμα η μείωση των αμυντικών δαπανών. Αυτά που μειώνονται είναι τα οφέλη που η πολιτεία προσφέρει στους πολίτες. Η ιστορία όμως έχει αποδείξει πολλάκις πως όταν επιβάλλεις λιτότητα κατά μεσής της κρίσης, την κάνεις χειρότερη. Έτσι η ύφεση παρατείνεται εσαεί. Είναι φαύλος κύκλος. Τόσο απλό.
Υπήρξαν κάποιοι Έλληνες τους οποίους προσέγγισες αλλά δε δέχτηκαν να σου μιλήσουν;
Ήταν τρεις. Ο Σημίτης, ο Σαμαράς κι ο Παπανδρέου. Ο Σημίτης ωστόσο δέχθηκε να με συναντήσει. Μιλήσαμε για ένα μισάωρο, μου είπε ότι θα το σκεφτεί, αλλά δεν απάντησε ποτέ. Τουλάχιστον με κέρασε καφέ.
AGORA by Yorgos Avgeropoulos in Thessaloniki, ERT3 TV (in Greek)
Via: AGORA by Yorgos Avgeropoulos in Thessaloniki, ERT3 TV (in Greek)
The crisis through the lens of Yorgos Avgeropoulos, by Ifigeneia Kalantzi, O DROMOS TIS ARISTERAS (in Greek)
Η κρίση μέσα από την κάμερα του Γιώργου Αυγερόπουλου
19.01.2015
Για το ντοκιμαντέρ Agora: από τη δημοκρατία στις αγορές
Της Ιφιγένειας Καλαντζή
Με την ανεργία επίσημα στο 27% και πάνω από 2,5 εκατομμύρια πολίτες κάτω από το όριο της φτώχειας, ο Γιώργος Αυγερόπουλος αποφασίζει να ανιχνεύσει τα αίτια και τις συνέπειες της σκληρής πολιτικής λιτότητας και της άδικης φορολογίας. Στο νέο του εμπεριστατωμένο, δίωρο ντοκιμαντέρ Agora: από τη δημοκρατία στις αγορές παρουσιάζει το αποτέλεσμα της καταγραφής των πιο σημαντικών γεγονότων, μετά το 2010, στη χώρα μας.
Μπροστά στο φακό του τοποθετεί πολλούς απ’ τους πρωταγωνιστές αυτής της οικονομικοπολιτικής και κοινωνικής καταστροφής, ενώ στο κάτω μέρος της οθόνης εμφανίζεται το χρονολόγιο της ριζικής μετάλλαξης του πολιτικού σκηνικού. Οι εκτός κάδρου προσωπικοί σχολιασμοί του σκηνοθέτη χτίζουν τη φιλμική αφήγηση που δένει τις συνεντεύξεις πολιτικών, σημαντικών οικονομολόγων, δημοσιογράφων-αναλυτών, καθώς και ενός εφοπλιστή-καναλάρχη που συγκαταλέγει τον εαυτό του στους ιδιοκτήτες της χώρας.
Με αφετηρία τη δημόσια αυτοκτονία του Δημήτρη Χριστούλα στην Πλατεία Συντάγματος, τον Απρίλη του 2012, ξεδιπλώνεται με χρονικά πισωγυρίσματα όλο το σκηνικό των πολιτικών εξελίξεων, μετά την ένταξη της χώρας στο ΔΝΤ: Αγανακτισμένοι στο Σύνταγμα, τον Μάη του 2011, πρόωρες εκλογές το 2012, με την ανάδειξη του ΣΥΡΙΖΑ σε αξιωματική αντιπολίτευση και το σοκ της εισόδου της Χρυσής Αυγής στη Βουλή, το πραξικοπηματικό κλείσιμο της ΕΡΤ τον Ιούνη του 2013 και η δολοφονία του Παύλου Φύσσα, αλλά και η αποκάλυψη των οικονομικών μαγειρεμάτων της μελέτης Ρόγκοφ και Ρέινχαρντ, βίβλο των υποστηρικτών της λιτότητας στην Ευρώπη, που άνοιξε δρόμο στις αντισυνταγματικές επεμβάσεις.
Με ένα πολύ συγκροτημένο μοντάζ, το ντοκιμαντέρ εστιάζει στον ανθρωπολογικό αντίκτυπο της κρίσης, με τις μαρτυρίες καθημερινών ανθρώπων που εμπιστεύτηκαν την κάμερα του Αυγερόπουλου.
Σοβαρή δουλειά, με ιστορική αξία, που χωρίς να ενοχοποιεί τους απλούς πολίτες, καταδεικνύει με πολιτικούς συσχετισμούς την έκταση της καταστροφής. Το συγκινησιακό στοιχείο αποκαλύπτει τις αντιδράσεις του κοινού, από το δάκρυ στο γέλιο και στην αυτονόητη αγανάκτηση: Ώς εδώ και μη παρέκει, ήρθε η ώρα να αντιδράσουμε…
Beyond the Screen – Greece of Shame and Hope, by Antonis Lagarias, EXOSTIS (in Greek)
Via: Beyond the Screen – Greece of Shame and Hope, by Antonis Lagarias, EXOSTIS
Υπερβαίνοντας την Οθόνη – Η Ελλάδα της Ντροπής και της Ελπίδας
29.01.2015
Αντώνης Λαγαρίας
Αρχικά, συνιστώ την διάδοση της. Στο εσωτερικό και στο εξωτερικό είναι μια ταινία που οφείλει να προβληθεί. Και δεν προσφέρει τίποτα πέραν της αλήθειας. Την οποία, όσο και αν την υποψιαζόμαστε, δεν γνωρίζουμε στο σύνολο της.
Το νέο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου μας παίρνει από το χέρι και μας πηγαίνει έναν περίπατο σε όλα αυτά που βιώσαμε στην Ελλάδα τα τελευταία 5 χρόνια. Η μικρή αναδρομή από το 2009 έως το 2014 δεν αφήνει τίποτα απ’εξω. Δεν επιτρέπει στην λήθη του χρόνου να αφαιρέσει τίποτα, τίποτα από αυτά που πρέπει, που είναι αναγκαίο να μην ξεχαστούν. Στην οθόνη μας παρελαύνουν οι πολιτικοί των τελευταίων χρόνων, υψηλόβαθμα στελέχη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακαδημαϊκοί, μετανάστες και απλοί πολίτες. Ένα συνονθύλευμα εικόνων, από τις ομιλίες του Γ.Α.Παπανδρέου και τις συνεντεύξεις των Ε.Βενιζέλου και Γ.Παπακωσταντίνου, υπουργών Οικονομικών τότε, μέχρι τις σκηνές από το σύνταγμα, τους αγανακτισμένους, την χρυσή αυγή και τα ψηφίσματα της Βουλής. Σταδιακά, τα γεγονότα συσσωρεύονται και τραβούν το χαλί προσπαθούσε να σκεπάσει την βρομιά. Από κάτω του αποκαλύπτεται ένα δηλητηριασμένο και σάπιο ελληνικό παρόν. Μια χώρα Ντροπής.
Το κοινό της αίθουσας γελάει έπειτα από κάθε πολιτική δήλωση. Είναι πικρά γέλια, η τραγική ειρωνεία της επίγνωσης της σημερινής κατάστασης, της αλήθειας. Γέλια αναγκαία για να αντέξουμε την επόμενη σκηνή. Μαυροφορεμένοι φασίστες, δολοφονούν. Η αστυνομία επιτίθεται σε γιατρούς και τραυματίες. Δεν είναι πως μας ήταν άγνωστα. Απλώς, βρίσκονταν απλωμένα σε βάθος πέντε χρόνων. Υποφερτά. Τώρα όμως ορθώνονται απέναντι μας γυμνά, συμπυκωμένα μέσα σε δύο ώρες.
Συμπυκνωμένη αλήθεια.
Τα πλάνα πέφτουν, κλακ.
Κλακ, η ανεργία στο 25%
Κλακ, άστεγοι με παιδιά
Κλακ, τα νοσοκομεία δεν έχουν φάρμακα
Κλακ, αυτοκτονώ
Κλακ, αδικία
Κλακ, η αστυνομία διαπράττει εγκλήματα
Κλακ, η ΕΡΤ μαυρίζει
Κλακ, η χρυσή αυγή δολοφονεί
Κλακ Κλακ Κλακ Κλακ Κλακ Κλακ.
Το παιχνίδι των οικονομικών αγορών είναι σκληρό και τρέφεται με αίμα. Ένα είναι σίγουρο – δεν μιλάμε πλέον για πληγές της κρίσης. Το αόρατο χέρι της ελεύθερης αγοράς οπλισμένο με ένα κατάμαυρο δηλητηριώδες σπαθί, κατασκευασμένο από πολιτικούς και τράπεζες, μας διαπέρασε από άκρη σε άκρη, διαμελίζοντας τις ψυχές μας. Και οι τσακισμένες ψυχές δεν μπορούν να ονειρευτούν.
Το πέπλο πέφτει.
Τώρα, πια, τίποτα δεν είναι υποφερτό.
Έτσι όμως έπρεπε να είναι. Ερχόμαστε αντιμέτωποι με το σύνολο της αλήθειας. Για να πάψουμε να το φοβόμαστε. Για να μπορέσουμε να το αλλάξουμε. Επειδή εμείς βρισκόμαστε μέσα σε αυτό. Εγκλωβισμένοι αλλά όχι χωρίς φωνή. Μια δόση πίστης, μια σπίθα πάθους, για να ξετυλιχθεί ανάποδα η ιστορία και να επιβιώσουμε, εμείς και οι ψυχές μας. Και δεν είμαστε μόνοι.
New film follows the transformation of the Agora from democracy to the market, ELEFTHEROTYPIA (in English)
Via: New film follows the transformation of the Agora from democracy to the market, ELEFTHEROTYPIA
New film follows the transformation of the Agora from democracy to the market
15.10.2014
Entitled Agorá, the 90-minute film was four years in the making
A hard-hitting documentary about the Greek crisis will have its world premiere on November 9 at the upcoming Copenhagen International Documentary Film Festival (CPH:DOX), which runs from 6–16 November 2014.
Entitled Agorá, the 90-minute film is by award-winning Greek journalist and filmmaker Yorgos Avgeropoulos, who created the successful Exandas documentary series that ran on ERT public television until the station’s closure by the coalition government in June 2013.
The product of four years of research and production, Agorá records the unfolding of the crisis from its early stage, while tracing its impact on the lives of simple people from all social classes whom Avgeropoulos observes over time. He witnesses popular protests in the streets, the development of solidarity movements as well as the rise of fascism, while at the same time he seeks answers from his country’s most significant political personalities, from insiders, analysts and key decision makers from the international political scene.
The film derives its name from the Agora (Αγορά), the central space in ancient Greece city-states that served as a gathering place, assembly for active citizens, and the focus for political, economical, athletic, artistic and spiritual life.
“It was the heart of democracy. In modern Greece, the word Agora has lost its initial sense and it has come to denote solely the place and act of commercial transactions. It is a dominant word in the reality experienced today by Greeks, as the country goes through an economical vortex that devours human lives in its path,” the film’s description says.
“Greece, a symbol for the European civilisation because of its ancient heritage, is experiencing conditions in postwar history that no European thought would face again. Homeless people, soup kitchens, unemployment, poverty, an unsettled social situation, violent conflicts and the rise of the extreme-right. The dream of prosperity has turned into a nightmare and the political scene of the last four decades is crumbling.”
The film is produced by Small Planet (Greece) and co-produced by Germany’s WDR (Westdeutscher Rundfunk) and Al Jazeera Arabic. The film’s official website will be online on 23 October 2014 at www.agorathedoc.com.
