Press
Greece: The first victim of the crisis is Democracy, Yorgos Avgeropoulos interview, LIBÉRATION newspaper (in French)
Grèce : «La première victime de la crise, c’est bien la démocratie»
21.01.2015
Maria Malagardis
Entretien avec Yorgos Avgeropoulos, réalisateur du documentaire «Agora» sur les enjeux politiques de la crise économique touchant la Grèce.
Le passé de la Grèce est imprévisible, pour paraphraser le titre d’un livre récent sur la Russie (Lorrain, 2014). Dimanche les Grecs voteront pour élire de nouveaux dirigeants. En attendant, les débats de la campagne électorale se concentrent sur les racines de cette crise inédite. D’autant plus que les sondages prévoient la victoire de Syriza, la Coalition de la gauche radicale, qui veut remettre en cause l’austérité imposée par Bruxelles et le FMI depuis quatre ans. «Le remède a tué le malade», explique en substance Syriza qui n’a jamais gouverné le pays mais dont la popularité actuelle surfe sur le désarroi des Grecs, dont un tiers vit désormais sous le seuil de pauvreté. «Il n’y avait pas d’autre remède possible», lui répond Nouvelle Démocratie, le parti conservateur qui a dirigé le pays depuis 2012.
A chacun sa lecture. Mais ces jours-ci à Athènes, un documentaire projeté dans quelques cinémas de quartier offre sa version de l’histoire et connaît un franc succès. Agora, également projeté vendredi au FIPA de Biarritz, part des origines de la crise jusqu’à aujourd’hui, et interroge aussi bien de simples citoyens que des acteurs clé de cette période en Grèce comme à Bruxelles. Au final, reste l’impression d’une vaste manipulation. Yorgos Avgeropoulos, le réalisateur du documentaire, s’en explique à Libération.
A la veille de nouvelles élections, quelles leçons faut-il tirer de la crise grecque ?
La Grèce a expérimenté une thérapie de choc qui n’a rien réglé, à partir d’une mauvaise analyse. Les décideurs européens se sont notamment fondés sur l’étude deux statisticiens américains, Katherine Reinhart et Kenneth Rogoff, pour expliquer que la rigueur était inéluctable. Or je montre dans le film comment les chiffres ont été manipulés. On nous a également vendu le mythe du «contribuable allemand ou français qui payait pour sauver la Grèce». Alors qu’en réalité, il fallait surtout empêcher le système bancaire de s’effondrer. Les banques auraient été «too big to fail» selon la formule usitée : trop grandes pour sombrer. Il fallait les sauver pour éviter une catastrophe. Mais qu’est ce qui empêchera la dérive de se reproduire ? Dans ce contexte l’austérité s’est révélée une fausse solution. Comme le dit Naomi Klein dans le film, ce sont les politiques d’ajustement structurel, imposées dans les années 1990 aux pays en voie de développement, qui aujourd’hui «rentrent à la maison». Et ceux qui stigmatisent aujourd’hui la Grèce feraient bien de prendre garde : aucun pays n’est à l’abri. Aujourd’hui l’élite politique en Grèce comme dans le reste de l’Europe est déconnectée des réalités. Elle prétend les subir parce qu’il n’y aurait pas «d’autre solution» comme le prétendent dans le film, presque gênés, les responsables à Bruxelles. Mais le seul curseur de référence, c’est l’argent, les marchés. Et la première victime de la crise, c’est bien la démocratie.
Que doit craindre la démocratie ?
En Europe et pas seulement en Grèce, on vit déjà en réalité dans une situation de «métadémocratie» : toutes les institutions sont en place, les gouvernements changent, mais le vote n’a plus aucune importance. Les politiques restent les mêmes. C’est d’ailleurs le sens des pressions actuelles de Bruxelles et Berlin sur la Grèce, selon lesquelles si Syriza vient au pouvoir, on ne pourra pas changer de politique et l’austérité continuera. Mais les citoyens grecs qui voteront pour Syriza, le font justement pour un changement de politique ! Les instances européennes n’ont plus aucun scrupule à contredire les peuples. Et si on voit ce qui se passe en Grèce, c’est dangereux.
En quoi l’exemple de la Grèce est-il inquiétant ?
Dans le film je montre une scène surréaliste, une parodie de Parlement où une loi est votée alors que l’Assemblée est vide ou presque. Le speaker fait semblant de demander l’approbation de députés fantômes. A quoi ça sert de voter d’ailleurs ? En Grèce, on a pu fermer la télévision publique en quelques minutes sans aucune consultation. Cet écran noir, imposé ce 11 juin 2013, est comme le symbole d’une démocratie qui s’éteint. La social-démocratie a capitulé. Comme le reste de l’Europe, elle a vu sans réagir le gouvernement grec fermer tout le réseau de télévision public, elle a vu les policiers matraquer sauvagement les manifestants qui s’opposaient à l’austérité. Mais le vide ainsi créé dans l’espace politique finit toujours par se remplir. En Grèce ce n’est pas un hasard si un quart des forces de police votent déjà pour les néonazis de l’Aube dorée. La droite est aujourd’hui dominante dans les instances de Bruxelles. Demain l’extrême droite récupérera le désespoir d’une partie du peuple abandonné par les élites politiques. Sauf si on prend conscience du danger…
Agora by Yorgos Avgeropoulos, overview by MASTER AUDIOVISUEL DE PARIS-SORBONNE (in French)
Via: Agora by Yorgos Avgeropoulos, overview by MASTER AUDIOVISUEL DE PARIS-SORBONNE
Agora. From democracy to the market. Un documentaire de Yorgos Avgeropoulos.
26.01.2015
Guillaume Collet
Documentaliste aguerri Yorgos Avgeropoulos se lance à l’assaut du sujet sensible de la crise grecque.
Grec d’origine, il décide d’aborder le sujet dans la diversité des situations vécues, dans la diversité des points de vue et des discours.
Et c’est là l’une des forces d’Agora, de ne pas prétendre expliquer, ni donner de solutions juste montrer comment est vécue cette situation par différentes personnes. Au travers d’une suite de portraits, il donne à voir la paupérisation à grande échelle et à grande vitesse de toute une partie de la population grecque.
La crise est devenue un combat intime pour chaque individu, certains se retrouvent à la rue, certains doivent vivre sans électricité. Certains se réfugient dans les valeurs d’extrême droite d’autres se retrouvent dans divers mouvements d’entraide.
L’une des autres forces du documentaire est de donner la parole au plus humble comme au plus puissant. Conseiller du ministre de l’économie, ancien ministre de l’économie, journaliste, grands patrons, les têtes pensantes et les décideurs peinent à tenir un discours cohérent. Tous, comme ces retraités, ces chômeurs, ces SDF, peinent à comprendre la crise dans sa globalité et plus encore à construire une solution.
Avgeropoulos montre que l’on ne souffre pas de façon égale dans la crise, et que celle ci profite toujours malgré tout aux plus puissants. Un documentaire complet sur un sujet compliqué, avec une véritable vision et point de vue.
Untrustworthy – Agora, From Democracy to the Market, overview by HAUS DES DOKUMENTARFILMS (in German)
Via: Untrustworthy – Agora, From Democracy to the Market, overview by HAUS DES DOKUMENTARFILMS
Nicht vertrauenswürdig
Agorá – Von der Demokratie zum Markt
11.02.2015
Thomas Schneider
Will man verstehen, wieso die Griechen ihrem neuen Ministerpräsidenten Alexis Tsipras eine Chance gegeben haben, um das Land aus seiner schier hoffnungslos erscheinenden Schuldenmisere zu führen, der muss verstehen, wie die Griechen leiden, seitdem sie zum Armenhaus Europas wurden. Mit einer drastischen Innensicht leistet dies der von 2010 bis 2014 entstandene Dokumentarfilm »Agorá«, den der WDR heute in Erstausstrahlung zeigt. Auch wenn er spät im Programm steht und nur auf im Dritten: es ist möglicherweise der wichtigste Dokumentarfilm des Jahres. Weitere Dokutipps für den Donnerstagabend hier im Überblick.
Es zieht sich ein Motiv durch diesen Film, das die ganze Ungeheuerlichkeit zeigt, die über die Griechen hereingebrochen ist. Es zeigt einen Baum auf einem zentralen Platz in Athen. Dort begeht ein Grieche öffentlichen Selbstmord, weil er die Schande und die Hoffnungslosigkeit nicht länger tragen kann. Er ist, wie wir kurz darauf lernen, nur einer von 3124 Selbstmördern, die von 2009 bis 2012 auf diese Weise der größten Krise entronnen sind, in die das Land gestürzt ist. Es geht dabei nicht um Schuld und Schuldzuweisungen und nicht einmal darum, wer die Schulden des Landes verursacht hat. Es geht einzig und alleine darum, welches Leben noch lebenswert erscheint, wenn die Hoffnung gestorben ist.
Der 90-minütige Dokumentarfilm »Agorá« des griechischen Filmemachers Yórgos Avgerópoulos schildert die Eurokrise in seiner Heimat anders, als wir dies aus unserer Presse gewohnt sind. Der Film gibt den »Pleitegriechen«, den »größten Schuldner Europas«, Gesichter. Zum Beispiel das jenes Familienvaters, der mit seiner kleinen Tochter den ganzen Tag über durch die Straßen irrt, damit man ihnen nicht auf den ersten Blick ansehen möge, dass sie auf der Straße leben. Oder das jener verzweifelten Ehefrau, deren Mann sich das Leben nahm um den Schulden zu entkommen – jenen Gläubigern, die nun der Witwe nachjagen. Es sind erschütternde Bilder und Geschichten, die dieser Film summiert. Kaum auszuhalten.
Vor allem auch deshalb nicht, weil es Avgerópoulos nicht bei der Dokumentation der Zerstörung belässt, sondern in klug gewählten Interviews nach den Ursachen fahndet. »Griechenland war nie das Problem« heißt es da an einer Stelle, wenn es um die Gründe für das griechische Leid geht. Die Rettungsaktionen der sogenannten Troika brachten neue Schulden und harte Auflagen um Panik an den Finanzmärkten zu vermeiden. Doch der Filmemacher sucht auch nach den Verantwortlichen im eigenen Land. Er benennt die Verschwender, das System der Korruption und der politischen Erstarrung. Wie in einem Ermittlungsbericht seziert er, wie Griechenland immer tiefer ins Verderben rutschte, bleibt dabei aber stets ganz nahe bei denen, die das Schlammassel nun ausbaden sollen. Arbeit weg, Haus weg, Würde weg – der Abstieg im heutigen Griechenland trifft vor allem die Mittelschicht. Zurück bleibt Wut.
Die Folgen dieser Geldmarktpolitik, die, als Griechenhilfe verpackt, letztlich nur eine andere Dosis jenes Giftes ist, das sich weitere Opfer suchen wird, sind offensichtlich. Das Wiedererstarken der extremen Rechten und nun auch der Linken mit der neuen linken Regierung unter Alexis Tspiras sind nur die offensichtlichen Resultate. »Agorá« macht dies sichtbar. Wenn man Griechenland schon nicht wirklich helfen will, dann soll man zumindest sehen, wohin unterlassene Hilfeleistung führt. Der Untertitel des Filmes heißt »Von der Demokratie zum Markt«. Und das ist es wohl, was wir erwarten dürfen, wenn man einst über das 21. Jahrhundert schreiben wird: Erst starb der Markt, dann die Demokratie.
Hat man das nicht auch über des frühe 20. Jahrhundert schon geschrieben und als Ursache für all das ausgemacht, was folgte?
Dokumentarfilm, GR 2014, 95 Min., Regie: Yórgos Avgerópoulos, Produktion: WDR, Small Planet Documentary Production House und Al-Jazeera
La Grecia di Avgeropoulos «Se il mio Paese fallisce allora l’Europa non ha senso», by Francesco Cargnelutti, CORRIERE DEL TRENTINO newspaper (in Italian)
La Grecia di Avgeropoulos «Se il mio Paese fallisce allora l’Europa non ha senso»
31.05.2015
Francesco Cargnelutti
Trento «Se la Grecia dovesse essere lasciata fallire, allora l’Unione Europea dimostrerebbe di essere un progetto vuoto. Il default greco causerebbe quindi la fine di questo progetto». E il regista greco Yorgos Avgeropoulos a ribadire la necessità di trovare un accordo tra il suo Paese e l’ex troika per porre fine alla questione greca. Lo ha fatto, a modo suo, presentando ieri a Trento il documentario Agora nel corso della seconda giornata del Festival dell’Economia. Avgeropoulos è noto soprattutto per la serie di documentari Exandas, che ha fatto conoscere ai greci la povertà, i conflitti e l’instabilità politica di molti Paesi. «Con Agorà -spiega — ho deciso, invece, di raccontare il mio Paese. L’obiettivo è duplice. Primo, fare in modo che i greci si ricordino ciò che sta succedendo. Secondo, mostrarlo a un pubblico straniero, per fare in modo che capisca che tutto questo potrebbe accadere anche in altri Paesi dell’Europa mediterranea». Cosa si vede nel documentario? «Ciò che è successo in Grecia tra 2010 e 2014 — racconta il regista — anni in cui ho seguito persone comuni per documentare gli effetti della politica dell’austerità sulle loro vite». Difficile capire, secondo Avgeropoulos, se i partner europei e il governo di Alexis Tsipras riusciranno a trovare un accordo. Anche se fanno ben sperare le pressioni che arrivano anche dagli Stati Uniti, impegnati in una partita geostrategica con la Russia. «Sono certo — dice — che quella dell’austerità non è l’Europa che tutti noi abbiamo sognato. La maggior parte dei greci credono ancora in un progetto europeo. Ma non l’Europa in cui la democrazia è stata sacrificata sull’altare del mercato e di una politica neoliberale alla quale da gennaio si sta opponendo il governo di Tsipras». Avgeropoulos non è ingenuo e sa che, anche se si dovesse arrivare a una soluzione soddisfacente per la Grecia, per dare stabilità al Paese bisogna partire dalle sue fondamenta. «La madre di tutti i problemi greci è duplice — dice — Da una parte la corruzione tra le più alte sfere della società, e dall’altra un rapporto con la politica dominato da una mentalità clientelare». «In questi anni — conclude — i Greci stanno riscoprendo quella solidarietà e quella passione per la politica che spero portino ad estirpare questi mali».
Radio show Tempi Supplementari, RADIO POPOLARE – Milan (in Italian)
Via: radiopopolare.it
29.05.2015
Listen in Italian here
Agora on German Public Television, overview by DEUTSCHE WELLE (in Greek)
Via: Agora on German Public Television, overview by DEUTSCHE WELLE
H «ΑGORA» στη γερμανική δημόσια τηλεόραση
Το ντοκιμαντέρ του Γ. Αυγερόπουλου ΑGORΑ, σε συμπαραγωγή WDR και Αl Jazeera, προβλήθηκε την προηγούμενη Πέμπτη στη γερμανική τηλεόραση. Ένα χρονολόγιο της ελληνικής κρίσης.
09.02.2015
Διογένης Δημητρακόπουλος
«Ίσως ο Βαρουφάκης θα μπορούσε να προσκαλέσει τον Σόιμπλε να παρακολουθήσουν μαζί το ντοκιμαντέρ AGORA του Αυγερόπουλου» σχολίασε ένας χρήστης του twitter τη μέρα της συνάντησης των υπ. Οικονομικών Ελλάδας και Γερμανίας στο Βερολίνο, η οποία συνέπεσε με την πρώτη προβολή του στη Γερμανία. Το ΑGORA, ένα ντοκιμαντέρ διαρκούς παρατήρησης, φωτίζει πολύπλευρα την εξέλιξη της ελληνικής κρίσης την τελευταία τετραετία. Ο δημιουργός του έργου παίρνει σαφή θέση: Η εφαρμογή πολιτικών λιτότητας κατά τη διάρκεια της κρίσης οδηγεί στα αντίθετα από τα επιθυμητά αποτελέσματα, στη φτωχοποίηση και τον εκφασισμό της κοινωνίας.
Συνοδοιπόροι σε αυτή την προσπάθεια ως συμπαραγωγοί ήταν το αραβικό τηλεοπτικό δίκτυο Al Jazeera και η γερμανική δημόσια τηλεόραση, μέσω του WDR. Πώς όμως ένας γερμανικός τηλεοπτικός σταθμός και μάλιστα δημόσιος αποφάσισε να συμπράξει σε αυτό το εγχείρημα, το οποίο δεν ταυτίζεται με την κυρίαρχη άποψη στη Γερμανία;
«Με την προβολή του AGORA ελπίζουμε να συμβάλουμε στη διαφοροποιημένη και πολυδιάστατη κάλυψη του ελληνικού προβλήματος, δηλαδή να μεταφέρουμε μία εσωτερική οπτική, η δυναμική της οποίας έχει μεγάλη ιστορική διάσταση», δήλωσε στη Deutsche Welle η υπεύθυνη του τμήματος ντοκιμαντέρ του WDR, Γιούτα Κρουγκ. «Θέλαμε να δώσουμε μία εναλλακτική διάσταση σε μία ιδιαίτερα σύνθετη θεματική και ανταμειφθήκαμε. Αυτή είναι η δημόσια τηλεόραση σε όλη της τη σημασία. Το πώς φαίνεται αυτό στην κυβερνητική πολιτική είναι δευτερεύον ζήτημα.»
Ενάντια στα στερεότυπα
Η ελληνική κρίση καλύφθηκε κυρίως από τα λαϊκιστικά μέσα στη Γερμανία με κλισέ και στερεότυπα, σύμφωνα με την Γιούτα Κρουγκ, γεγονός στο οποίο η ίδια θέλησε να αντιταχθεί. «Είναι πολύ απλό να εμμένει κάποιος μόνο στις υπάρχουσες προκαταλήψεις και να επιτίθεται τους Έλληνες με το σύνθημα ‘Όποιος ζει πέρα από τις δυνατότητες του, είναι δική του υπαιτιότητα’. Στη διευρυμένη εικόνα περί ‘τεμπέληδων Ελλήνων’ που δημιουργήθηκε, (σσ: ο Γ. Αυγερόπουλος) έχει να μας παραθέσει αριθμούς: Στην Ελλάδα οι άνθρωποι εργάζονται όσο πουθενά στην Ευρώπη. Σύμφωνα με στοιχεία του ΟΟΣΑ για το 2012 οι Έλληνες εργάζονται περίπου 600 εργατοώρες περισσότερο απ’ ό,τι οι Γερμανοί. Αυτοί οι αριθμοί δυστυχώς δεν έχουν θεμελιωθεί στο δημόσιο λόγο.»
Ο Γιώργος Αυγερόπουλος θεωρεί από την πλευρά του ότι οι ευρωπαίοι πολίτες ενημερώνονται συνήθως από τα κυρίαρχα ΜΜΕ των χωρών τους και δεν έχουν ολοκληρωμένη εικόνα του ελληνικού προβλήματος. Σκοπός της προβολής του «AGORA» στη Γερμανία είναι για τον ίδιο ο εμπλουτισμός του δημόσιου διαλόγου στη Γερμανία, θέτοντας ερωτήματα ακόμη και για την κεντρική πολιτική της χώρας. Παρατηρεί όμως μια διαφορά σε σχέση με τα ελληνικά ΜΜΕ: «Στα γερμανικά μέσα υπάρχει ακόμη χώρος για τη στοιχειοθετημένη εναλλακτική άποψη, κάτι που έχει χαθεί στην Ελλάδα στα χρόνια της κρίσης», ανέφερε ο Γ. Αυγερόπουλος στη Deutsche Welle.
Ο Έλληνας κινηματογραφιστής αναζητεί τις αιτίες για την κρίση στο σύστημα διαφθοράς και στις σπατάλες, χωρίς όμως να αγνοεί και την ευθύνη των πολιτών: «Είχε καλλιεργηθεί η αντίληψη ότι ψηφίζουμε αυτόν που θα διορίσει το παιδί μας στο δημόσιο. Υπήρχαν οι βολεμένοι και αυτοί που ακόμα και τώρα προσπαθούν να τη βολέψουν. Υπάρχει η προσωπική ευθύνη καθενός από εμάς. Αυτός ο κύκλος πρέπει να σπάσει από τους ίδιους τους πολίτες»: Η κατάσταση του θυμίζει έντονα τις εικόνες που είχε συλλέξει γυρίζοντας τα ντοκιμαντέρ για την οικονομική κρίση στην Αργεντινή: «Η κοινωνία περνάει με τον σκληρό τρόπο ένα ‘πολιτικό σχολείο’», εκτιμά ο Γ. Αυγερόπουλος. Ο ίδιος σκέφτεται πολύ σοβαρά να γυρίσει το AGORA 2 και να συνεχίσει την έρευνα καταγράφοντας την πορεία της νέας εποχής, η οποία όπως χαρακτηριστικά αναφέρει «μπορεί να έχει happy end μπορεί και όχι».
Θετικά σχόλια από το κοινό στη Γερμανία
Η ταινία στην πρώτη της δημόσια προβολή στη Γερμανία έτυχε θερμότατης υποδοχής από το κοινό. Αν και προβλήθηκε σε προχωρημένη ώρα, η συντακτική ομάδα ντοκιμαντέρ του WDR και ο Γ. Αυγερόπουλος δέχθηκαν πλήθος επαινετικών μηνυμάτων, ενώ δεν έλειψαν θετικά αναρτήσεις και σχόλια στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. «Όλοι πλέον στη Γερμανία μπορούν να δουν την αλήθεια», «Μία πολύ σημαντική ταινία για όλους τους πολίτες παγκοσμίως», «Εύχομαι να ανοίξουν περισσότερα μάτια» ήταν μερικά από τα σχόλια, ενώ χαρακτηριστική ήταν η αντίδραση ενός Γερμανού τηλεθεατή: «Μπορώ να καταλάβω την αγανάκτηση… Είμαι τυχερός που ζω στη Γερμανία, όπου η οικονομία και η κοινωνική ασφάλιση λειτουργούν καλά, αλλά πιστέψτε με, μπορεί κάποιος ήδη να δει τα μαύρα σύννεφα στον ορίζοντα.»
Το Γερμανικό Κέντρο Ντοκιμαντέρ Haus des Dokumetarfilms από τη Στουτγκάρδη δημοσίευσε, από την πλευρά του, μια διθυραμβική κριτική για το ελληνικό πολιτικό ντοκιμαντέρ στην ηλεκτρονική του ιστοσελίδα. «Είναι ίσως το πιο σημαντικό ντοκιμαντέρ της χρονιάς» σύμφωνα με τον αρθρογράφο Τόμας Σνάιντερ, ο οποίος στιάζει στο μεγάλο αριθμό αυτοκτονιών κατά τη διάρκεια των τεσσάρων τελευταίων χρόνων της κρίσης και στην ανθρωπιστική κρίση που μαστίζει τη χώρα: «Η ταινία προσδίδει στους ‘χρεοκοπημένους Έλληνες’, τους ‘μεγαλύτερους οφειλέτες της Ευρώπης’ πρόσωπα. Για παράδειγμα το πρόσωπο ενός πατέρα που κυκλοφορεί άστεγος με την κόρη του ή εκείνο της απελπισμένης χήρας η οποία καταδιώκεται από τους πιστωτές για τα χρέη του άντρα της» καταλήγοντας στον εξής προβληματισμό: «Πρώτα πεθαίνει η ελεύθερη αγορά και μετά η δημοκρατία. Αυτό είχε γραφτεί και για τις αρχές του 20ου αιώνα, τι ακολούθησε;»
Για όσους δεν κατάφεραν να παρακολουθήσουν το AGORA ζωντανά στη γερμανική τηλεόραση, το ντοκιμαντέρ είναι διαθέσιμο και στην ιστοσελίδα του WDR, το οποίο έχει και τα δικαιώματα του ντοκιμαντέρ για τη γερμανική γλώσσα.
Let us overcome the state of rage, Yorgos Avgeropoulos interview, AVGI newspaper (in Greek)
Via: Let us overcome the state of rage, Yorgos Avgeropoulos interview, AVGI newspaper (in Greek)
Γιώργος Αυγερόπουλος: “Να ξεφύγουμε από το στάδιο της οργής και της αντίδρασης”
19.01.2015
Συνέντευξη στον ΚΩΣΤΑ ΤΕΡΖΗ
Χρειάστηκαν τέσσερα χρόνια έρευνας και προεργασίας για το νέο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου, Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές, που προβάλλεται ήδη στις αίθουσες. Είναι ένα χρονικό της “ελληνικής κρίσης”, με κινηματογραφική γλώσσα που αγγίζει τον θεατή, τη στιγμή που περιλαμβάνει σειρά διαφωτιστικών και πολιτικά “χρήσιμων” αλλά και ερεθιστικών συνεντεύξεων με Ελληνες και ξένους πολιτικούς και αναλυτές.
Επειτα από χρόνια έρευνας και κινηματογραφικής δουλειάς σχεδόν σε όλο τον πλανήτη, “επιστρέφετε” στην Ελλάδα της κρίσης. Ποιοι ήταν οι βαθύτεροι λόγοι γι’ αυτό;
Ενας λόγος ήταν το γεγονός ότι, ξαφνικά, εικόνες που βλέπαμε στη Λατινική Αμερική έγιναν εξαιρετικά “οικείες” εδώ στην Ελλάδα. Οταν είδα τον Παπανδρέου στο Καστελλόριζο, κατάλαβα αμέσως ότι αυτή η ιστορία δεν θα εξελιχθεί καλά. Επειτα, έχω μια κόρη, που σήμερα είναι πέντε χρόνων. Δεν θα ήθελα κάποια στιγμή στο μέλλον να γυρίσει και να μου πει “τι έκανες εσύ τότε;” Πιστεύω ότι για τους Ελληνες αυτή η ταινία μπορεί να αποτελέσει χρήσιμο εργαλείο… Αλλά και για τους Ευρωπαίους είναι χρήσιμη η ταινία. Στην Κοπεγχάγη, όπου η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα τον Νοέμβριο, οι θεατές έβγαιναν σοκαρισμένοι μετά την προβολή… Καταλαβαίνουν ότι αυτά που συνέβησαν στην Ελλάδα μπορεί να συμβούν και σε αυτούς και αντιλαμβάνονται πως όσα τους είχαν πει για την “ελληνική περίπτωση” δεν ανταποκρίνονται στην πραγματικότητα.
Ενα ερώτημα που έρχεται αυθόρμητα έχει να κάνει με την επιμονή της νεοσυντηρητικής ευρωπαϊκής ελίτ στην εφαρμογή μιας πολιτικής που αποδεδειγμένα δεν λειτουργεί… Ποια εξήγηση έχετε γι’ αυτό;
Κατά τη γνώμη μου, αυτή τη στιγμή η ελίτ στην Ευρώπη αναδιαπραγμεύεται το κοινωνικό συμβόλαιο, όπως ακριβώς είχε προβλέψει χρόνια πριν ο Κόλιν Κράουτς στο βιβλίο του Μεταδημοκρατία. Η Ευρώπη είναι ένα όμορφο σκηνικό, ένα ντεκόρ, κι από πίσω υπάρχει ένα οικοδόμημα γραφειοκρατικό και συντηρητικό. Και “ημιτελείς” πολιτικές για τα πάντα… Από τη μετανάστευση μέχρι τις πολιτικές για την εργασία ή για την παιδεία. Ξέρετε, μου έκανε φοβερή εντύπωση όταν έμαθα ότι στη Γαλλία 250.000 16χρονοι εγκαταλείπουν κάθε χρόνο την εκπαίδευση, θεωρώντας ότι δεν έχει να τους προσφέρει τίποτε. Κυρίως είναι παιδιά μεταναστών, έχουν παραιτηθεί από νωρίς, γιατί η κοινωνία τούς έχει θέσει στο περιθώριο. Αρκετοί από αυτούς θα φτάσουν να “αφουγκράζονται” τη ρητορική των φανατικών ισλαμιστών…
Πόσο εύκολο ήταν να κάνετε την ταινία;
Το 2011 αναζητήσαμε χρηματοδότηση στο εξωτερικό, παρουσιάζοντας το πρότζεκτ. Ανταποκρίθηκαν η δημόσια γερμανική τηλεόραση και το Al Jazeera Arabic.
Μιλήσατε με αναλυτές, αλλά και με πολιτικά πρόσωπα, τόσο στην Ελλάδα όσο και εκτός συνόρων. Έχετε όλους τους υπουργούς Οικονομικών της Ελλάδας από το 2001 και μετά, τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, τον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Μάρτιν Σουλτς, τον πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το 2003 έως το 2011 Ζαν-Κλοντ Τρισέ… Τι σάς έχει μείνει από όλες αυτές τις συζητήσεις;
Είχα σχεδόν δεκατέσσερα χρόνια να δουλέψω στην Ελλάδα και μου έκανε εντύπωση το γεγονός ότι υπήρξαν πολιτικοί που με αντιμετώπισαν σαν “ιθαγενή”, θεωρούσαν περίπου δεδομένο ότι δεν έχω ψάξει τις συμβάσεις, ότι δεν γνωρίζω τι έχουν υπογράψει…
Προφανώς υπάρχει και ευθύνη των δημοσιογράφων στα χρόνια αυτά των Μνημονίων…
Ναι, βέβαια, αν το πρώτο θύμα είναι η δημοκρατία, το δεύτερο θύμα είναι η ενημέρωση. Σχεδόν δεν επιτρέπεται πια να υπάρχει η εναλλακτική άποψη. Για μένα, η δημοκρατία είναι τα δικαιώματα και η ισότητα των δικαιωμάτων, η δημοκρατία είναι τρόπος ζωής που βασίζεται πάνω σε πολίτες οι οποίοι διαθέτουν κρίση. Εάν όλοι τραγουδάνε το ίδιο τραγούδι, τότε υπάρχει πρόβλημα. Στη Βόρεια Ευρώπη, ακόμα η εναλλακτική άποψη έχει χώρο για να υπάρξει. Ηταν εντυπωσιακός ο τρόπος με τον οποίο υποδέχθηκαν οι Γερμανοί συμπαραγωγοί μας την ταινία. Οταν την στείλαμε και την είδαν, μας τηλεφώνησαν αμέσως για να μας πουν πως είναι πολύ περήφανοι που συμμετείχαν στη συγκεκριμένη παραγωγή. Ανάλογη ανταπόκριση είχαμε και από τους Φινλανδούς, που ενθουσιάστηκαν με την ταινία, την ίδια ώρα που ο Φινλανδός υπουργός Οικονομικών εξέφραζε μια υπερσυντηρητική θέση για την ελληνική κατάσταση… Αυτό βέβαια πρέπει να προβληματίσει εμάς τους Ελληνες για την ποιότητα του δημόσιου διαλόγου που έχουμε.
Και η “έκρηξη” του ντοκιμαντέρ που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα;
Ενας λόγος είναι φυσικά η ίδια η κρίση, ο δεύτερος λόγος έχει να κάνει με την τεχνολογία, που είναι πια φτηνή και είναι εύκολο να γυριστούν ταινίες. Υπάρχει βέβαια ανάγκη να γίνεις “άνθρωπος – ορχήστρα”, να κάνεις πολλά πράγματα ταυτόχρονα…
Τι θα βοηθούσε, πιστεύετε, τους νεότερους ντοκιμαντερίστες;
Εχει σημασία, πιστεύω, να δημιουργήσουμε στην Ελλάδα μια κουλτούρα του ντοκιμαντέρ – αυτό έχει να κάνει και με την υπέρβαση στο κοινωνικό επίπεδο του αρχικού σταδίου της οργής και της αντίδρασης… Οι νέοι ντοκιμαντερίστες έχει σημασία να μάθουν καλά την τεχνολογία, αλλά ταυτόχρονα να βγάζουν το πάθος και την ψυχή τους προς τα έξω. Να μη φοβούνται την κριτική, μπορεί να τους κάνει καλύτερους. Να φτιάχνουν τα projects τους έτσι ώστε να είναι ακλόνητα δομημένα, όταν αναζητούν χρηματοδότηση, και βέβαια να επενδύουν συνεχώς στον εαυτό τους… Στη Δανία, για παράδειγμα, η κουλτούρα του ντοκιμαντέρ υπάρχει. Σε έναν κινηματογράφο με δύο μεγάλες αίθουσες, θα δείτε στη μία αίθουσα να προβάλλεται π.χ. ο Σπάιντερμαν και δίπλα, επίσης με πολλούς θεατές, να προβάλλεται ένα πολύ καλό ντοκιμαντέρ.
Ηταν εύκολο να βρει η ταινία τον δρόμο προς το ελληνικό κοινό;
Υπήρξε αιθουσάρχης που μου είπε “Δεν μπορώ να παίξω τώρα αυτή την ταινία, γιατί περιμένω κάτι κονδύλια από το υπουργείο Πολιτισμού”. Βγαίνει τώρα σε “Αλκυονίδα”, “Ααβόρα” και “Studio” και στη Θεσσαλονίκη στο “Ολύμπιον” και θα υπάρξει συνέχεια, μετά θα προβληθεί και σε λέσχες ή μέσω του video demand… Ξέρετε, εμείς έχουμε τις περισσότερες ταινίες του “Εξάντα” δωρεάν διαθέσιμες στο Ιντερνετ. Aλλά την ίδια στιγμή ο δημιουργός των ταινιών κάπως πρέπει να φάει και κάπως πρέπει να χρηματοδοτήσει την επόμενη δουλειά του. Και ας μην εξιδανικεύουμε τη δωρεάν πρόσβαση στο Ιντερνετ: Είχαμε ανεβάσει μια ταινία μας με ανοιχτή πρόσβαση και είδαμε ότι 30.000 άτομα πάτησαν το play για να την δουν. Ξέρετε πόσοι ολοκλήρωσαν την παρακολούθηση; Χίλιοι! Ενας στους τριάντα, δηλαδή χειρότερα και από το αν την έβλεπαν στην τηλεόραση…
Τι βλέπετε για τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου;
Εγώ θα ήθελα μια κυβέρνηση της Αριστεράς, του ΣΥΡΙΖΑ, να φροντίσει τους αδύναμους, τους ανθρώπους που έχουν χτυπηθεί περισσότερο από την κρίση. Και να επενδύσει στην παιδεία. Επενδύοντας στην παιδεία, σε δέκα χρόνια θα έχουμε καλύτερους ανθρώπους, καλύτερους πολίτες. Πιστεύω πως εάν κάποιος θέσει καθαρά στους πολίτες το ερώτημα “Θέλεις να είσαι είκοσι χρόνια σε κώμα ή να περάσεις δύσκολα για τα δύο πρώτα χρόνια, μέχρι να ξεφύγουμε από αυτή την κατάσταση;”, θα προτιμήσουν τη δεύτερη επιλογή.
INFO:
Το ντοκιμαντέρ “Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές” σε σκηνοθεσία του Γιώργου Αυγερόπουλου προβάλλεται από την Πέμπτη 15 Ιανουαρίου στους κινηματογράφους “Ααβόρα” (Ιπποκράτους 180), “Αλκυονίς” (Ioυλιανού 42-46) και “Studio” (Σπάρτης και Σταυροπούλου 33, πλ. Αμερικής) στην Αθήνα, στο “Ολύμπιον” στη Θεσσαλονίκη και σταδιακά σε όλη την Ελλάδα, σε διανομή της Small Planet.
Audiences in Europe come out the cinema theaters in a state of shock, Yorgos Avgeropoulos interview, EFIMERIDA TON SYNTAKTON newspaper (in Greek)
«Το κοινό στην Ευρώπη βγαίνει σοκαρισμένο από τις αίθουσες»
19.01.2015
Ντίνα Δασκαλοπούλου
Κάθε φορά που ένα καινούργιο ντοκιμαντέρ του Γ. Αυγερόπουλου βγαίνει στις αίθουσες είναι είδηση, και μάλιστα όχι μόνο ελληνικού βεληνεκούς. Η τελευταία του δουλειά, ωστόσο, είναι πολλά παραπάνω από αυτό
Οχι μόνο γιατί πρόκειται για μια άρτια και αποκαλυπτική δημοσιογραφική έρευνα, αλλά γιατί μετά από 14 χρόνια δουλειάς στο εξωτερικό επιστρέφει στην Ελλάδα και ερευνά την ελληνική κρίση. Το «Αγορά» είναι ο καθρέφτης όλων όσων ζήσαμε (πόσα πολλά, καταιγιστικά και σκοτεινά έχουμε ζήσει!), αλλά και ο μεγεθυντικός φακός που αποκαλύπτει τι γινόταν στα κέντρα και τα παράκεντρα της εξουσίας όσο εμείς -οργισμένοι και απελπισμένοι- προσπαθούσαμε να επιβιώσουμε στην Ελλάδα. Πριν πάτε στις κάλπες, δείτε την ταινία – η μνήμη, η γνώση και η κρίση είναι τα όπλα μας. Κι όσοι δεν μπορείτε να την δείτε -αφού για την ώρα διανέμεται μόνο στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη- διαβάστε τη συνέντευξη του Γιώργου Αυγερόπουλου στην «Εφ.Συν.».
Το συναίσθημα απέναντι στην αδικία δεν διαχωρίζεται με βάση την εθνικότητα. Ολοι άνθρωποι είμαστε, είτε ζούμε στην Ελλάδα είτε στη Γουατεμάλα. Στο στόμα μου μένει μια πίκρα για το πώς η χώρα μας κατάντησε έτσι
Δουλέψατε επί 4 χρόνια για το καινούργιο σας ντοκιμαντέρ. Από την ερευνητική σας δουλειά, εκτιμάτε ότι ήταν μονόδρομος αυτά που ζήσαμε; Υπήρχαν περιθώρια άλλων χειρισμών;
Υπήρχαν, και ειδικά στην αρχή της κρίσης. Η κυβέρνηση τότε έκανε ένα πολύ σοβαρό λάθος: ανακοίνωσε στην Ευρώπη ότι το σπίτι μας έχει πιάσει φωτιά δεν έκανε τίποτα για να την σβήσει. Παρέμεινε θεατής. Μέχρι και τον Δεκέμβριο του 2009, ο Παπανδρέου έλεγε στις Βρυξέλλες ότι παρά το υπέρογκο έλλειμμα που είχε ανακοινώσει ο Παπακωνσταντίνου 3 μήνες πριν, θα πρέπει να εκπληρώσει τις προεκλογικές του υποσχέσεις για κάποιες παροχές. Στη συνέχεια η Ελλάδα δεν διαπραγματεύτηκε και δέχθηκε τα πάντα. Η Ελλάδα θα μπορούσε να είχε γίνει η «Λίμαν Μπράδερς νο2» και να είχε ανατινάξει το ευρωπαϊκό οικονομικό σύστημα. Δυστυχώς, αυτό το πλεονέκτημα πήγε χαμένο. Η κυβέρνηση φοβήθηκε τη σκληρή τιμωρητική στάση των Γερμανών και δεν ήθελε να τα σπάσει με τους κοινοτικούς εταίρους.
Η δουλειά σας απευθύνεται και στο διεθνές κοινό. Οι Ευρωπαίοι πολίτες έχουν πλήρη εικόνα για το τι συμβαίνει εδώ;
Οχι, δεν έχουν πλήρη εικόνα. Ακριβώς όπως εδώ, έτσι και στο εξωτερικό οι ειδήσεις από την Ελλάδα περνάνε μέσα από το φίλτρο των κυρίαρχων ΜΜΕ, παρουσιάζονται αποσπασματικά και παραλείπονται λεπτομέρειες που πολλές φορές κάνουν και τη διαφορά. Το διεθνές κοινό, όταν βλέπει το «Αγορά», βγαίνει σοκαρισμένο από την αίθουσα. Σοκάρονται γιατί καταλαβαίνουν ότι δεν έχουν πλήρη γνώση για το τι ακριβώς συνέβη στη χώρα μας και γιατί συνειδητοποιούν πως αυτά μπορούν να φτάσουν και στο δικό τους σπίτι.
Στο «Αγορά» αναφέρεστε εκτενώς στην ανθρωπιστική κρίση και στην άνοδο των αυτοκτονιών. Γνωρίζετε, ωστόσο, ότι αυτό αμφισβητείται ως «αριστερή προπαγάνδα». Τι απαντάτε;
Αν θέλουμε να προχωρήσουμε ως κοινωνία, δεν πρέπει να κλείνουμε τα μάτια στην πραγματικότητα. Το πρόβλημα είναι πως πλέον όποιος τολμά να μιλά για ανθρωπιστική κρίση, για ανθρώπινα δικαιώματα, για το ότι η πολιτική πρέπει να έχει ως κέντρο της τον πολίτη, τον άνθρωπο, τότε τον χαρακτηρίζουν «αριστερούλη», «ΣΥΡΙΖΑ», «παρωχημένο», ότι προσπαθεί να ερμηνεύσει τη σύγχρονη εποχή με παλιά εργαλεία. Τι να πω…
Μετά από 14 χρόνια δουλειάς στο εξωτερικό, δουλέψατε στην Ελλάδα. Πώς ήταν η εμπειρία;
Ενδιαφέρουσα. Είναι τουλάχιστον θλιβερό, εικόνες που βλέπεις στη Λατινική Αμερική, τώρα να τις καταγράφεις στην πατρίδα σου. Μου έκαναν πολύ κακή εντύπωση ορισμένοι πολιτικοί, που με αντιμετώπισαν ως ιθαγενή. Προσπάθησαν να με βγάλουν τρελό σε πράγματα που είναι αδιαμφισβήτητα, π.χ. στο τι λένε οι δανειακές συμβάσεις. Κι όταν αναφερόμουν σε συγκεκριμένα άρθρα, έπαιρνα έκπληκτος την απάντηση: «Βλέπω ότι έχετε διαβάσει τις δανειακές συμβάσεις». Ποτέ στο εξωτερικό δεν με έχουν αντιμετωπίσει έτσι. Από αυτό βγάζει κανείς χρήσιμα συμπεράσματα για το πώς ορισμένοι αντιμετωπίζουν τη δημοσιογραφία και κατ’ επέκτασιν τους πολίτες αυτής της χώρας.
Πώς χειρίζεται ένας δημιουργός ντοκιμαντέρ το συναίσθημά του, όταν η τραγωδία που καλείται να καταγράψει αφορά τους δικούς του ανθρώπους;
Δεν υπάρχουν δικοί μου και δικοί σου. Ολοι άνθρωποι είναι, είτε ζουν στην Ελλάδα είτε ζουν στη Γουατεμάλα. Το συναίσθημα απέναντι στην αδικία δεν διαχωρίζεται με βάση την εθνικότητα. Στο «Αγορά» λειτούργησα όπως λειτουργώ σε άλλες χώρες του πλανήτη. Δακρύζω όποτε βλέπω τη σκηνή του Βαγγέλη, όπως δακρύζω όποτε βλέπω τη σκηνή με τον μικρό υποσιτισμένο Σεμπάστιαν στη Γουατεμάλα. Και στο στόμα μου μένει μια πίκρα για το πώς η χώρα μας κατάντησε έτσι.
Εχετε δύο διεθνείς συμπαραγωγούς, το Al Jazeera και τη δημόσια γερμανική τηλεόραση. Τι σημαίνει αυτό για τον τρόπο που λειτουργούν τα ΜΜΕ στη Γερμανία;
Σε δημοκρατίες που εξακολουθούν να λειτουργούν, υπάρχει, τουλάχιστον ακόμα, χώρος στα δημόσια Μέσα για τη στοιχειοθετημένη εναλλακτική άποψη. Οπως ακριβώς συνέβαινε παλιότερα και στην Ελλάδα – τώρα πια στη χώρα μας η αντίθετη άποψη έχει εξαφανιστεί από τα ΜΜΕ. Είναι χαρακτηριστικό ότι ανάμεσα στα διεθνή δίκτυα που θα προβάλουν το «Αγορά» είναι η δημόσια φινλανδική τηλεόραση, ενώ ο Φινλανδός υπουργός Οικονομικών είναι από τους πιο λάβρους πολέμιους της Ελλάδας.
Ποιο είναι το κλίμα που επικρατεί για την Ελλάδα αυτήν τη στιγμή; Πώς βλέπει ο κόσμος τις επικείμενες εκλογές;
Ως μια ιστορική στιγμή για την Ελλάδα αλλά και για την Ευρώπη.
Σε περίπτωση κυβέρνησης της Αριστεράς και επαναλειτουργίας του δημόσιου φορέα, θα σας δούμε στην καινούργια ΕΡΤ;
Δεν ξέρω, ειλικρινά. Προς το παρόν, έχουμε πάρει τη μικρή μας βάρκα κι έχουμε ξανοιχτεί στον ωκεανό της διεθνούς αγοράς. Είναι ένα πείραμα που δείχνει να πετυχαίνει και θα ήθελα να το συνεχίσω.
Από όλα όσα ζήσαμε, αν έπρεπε να διαλέξετε τη χαρακτηριστικότερη στιγμή, ποια θα ήταν;
Πολιτικά, η ανακοίνωση του Γιώργου Παπακωνσταντίνου στο Εurogroup ότι το έλλειμμα ήταν υπερδιπλάσιο από αυτό που είχε ανακοινωθεί. Ηταν ο δεύτερος Ελληνας υπουργός Οικονομικών, μετά τον Αλογοσκούφη, που έλεγε στην Ευρώπη ότι η προηγούμενη κυβέρνηση από το αντίπαλο κόμμα σάς κορόιδεψε, κάτι μοναδικό στον κόσμο. Κοινωνικά, η δολοφονία του Παύλου Φύσσα.
Μετά την παγκόσμια πρεμιέρα της στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Κοπεγχάγης CPH:DOX (Νοέμβριος 2014), το «Αγορά», προβάλλεται στους ιστορικούς κινηματογράφους «Αλκυονίς» (Ιουλιανού 42-46, πλατεία Βικτωρίας) και «Studio» (Σπάρτης & Σταυροπούλου 33, Πλατεία Αμερικής) στο κέντρο της Αθήνας, στο «Ααβόρα» (Ιπποκράτους 180, Εξάρχεια), στο «Ολύμπιον» (Πλατεία Αριστοτέλους 10) στη Θεσσαλονίκη. Σταδιακά η διανομή της θα επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα.
Yorgos Avgeropoulos talks about Agora, the crisis and the elections, Yorgos Avgeropoulos interview, TVXS (in Greek)
Ο Γ. Αυγερόπουλος μιλά για το «Agora», την κρίση & τις εκλογές
10.01.2015
Γιώργος Ρούσσος
Μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας και παραγωγής, το νέο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου, «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές) ολοκληρώθηκε με επιτυχία. Άρτιο αισθητικά και καλά τεκμηριωμένο, το έργο προσφέρει μία ενδελεχής ανασκόπηση του τι πραγματικά συνέβη τα τελευταία κρίσιμα χρόνια στην Ελλάδα, μέσα από καταλυτικές συνεντεύξεις, αλλά και παρουσίαση των πιο καθοριστικών γεγονότων που επηρέασαν την εξέλιξη της χώρας. Από την Πέμπτη 15 Ιανουαρίου το ντοκιμαντέρ κυκλοφορεί στις Κινηματογραφικές Αίθουσες της χώρας. Το Tvxs.gr συνάντησε τον δημιουργό, σε μία άκρως ενδιαφέρουσα συνέντευξη, σχετικά με τις δυσκολίες που αντιμετώπισε, τις εντυπώσεις που αποκόμισε, τα μελλοντικά του σχέδια, καθώς βέβαια και για τις επικείμενες εθνικές εκλογές.
Ύστερα από δεκατρία χρόνια ενεργούς δημοσιογραφίας και κινηματογραφικής τεκμηρίωσης επίκαιρων θεμάτων σε όλο τον πλανήτη, ο Γιώργος Αυγερόπουλος στρέφει την κάμερά του στην Ελλάδα και καταγράφει την εξέλιξη της κρίσης από τα πρώτα της στάδια. Παράλληλα, αφουγκράζεται τον αντίκτυπό της και τις επιπτώσεις στις ζωές απλών ανθρώπων, τους οποίους παρακολουθεί σε βάθος χρόνου.
Ως κινηματογραφιστής γίνεται μάρτυρας των λαϊκών αντιδράσεων στον δρόμο, της ανόδου του φασισμού αλλά και των κινημάτων αλληλεγγύης, ενώ παράλληλα αναζητά απαντήσεις από τις σημαντικότερες πολιτικές προσωπικότητες της χώρας, καθώς και από ειδικούς αναλυτές και αρμόδιους για τη λήψη αποφάσεων από τη διεθνή πολιτική σκηνή.
Το ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου «Αγορά» (Agora), συνθέτει ένα ανακεφαλαιωτικό χρονικό της κοινωνικής τραγωδίας που μαστίζει την Ελλάδα την τελευταία πενταετία, θέτοντας κρίσιμα ερωτήματα για μια παγκόσμια συστημική κρίση σε εξέλιξη και μία ευρωπαϊκή διακυβέρνηση που διεξάγει οικονομικά πειράματα υψηλού ρίσκου χωρίς να υπολογίζει το ανθρώπινο κόστος.
– Μετά το επιτυχημένο και πάντα επίκαιρο ντοκιμαντέρ «Το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας» – το οποίο είδαμε αρχικά πέρσι τον Μάρτιο στο 16ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και στη συνέχεια κυκλοφόρησε στις Κινηματογραφικές Αίθουσες – πλάνα του οποίου εμφανίζονται κι εδώ, φέτος έχουμε την ευκαιρία να παρακολουθήσουμε στην μεγάλη οθόνη, τη νέα σας δημιουργία το «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές). Πρόκειται για μία ταινία – κιβωτός της ελληνικής κρίσης, την οποία ετοιμάζεται τα τελευταία τέσσερα χρόνια. Πως γεννήθηκε η συγκεκριμένη ιδέα;
Η ιδέα γεννήθηκε όταν είδα τον Γιώργο Παπανδρέου εκείνη την ιστορική στιγμή στο Καστελόριζο, όταν βγήκε και είπε ότι αρχίζουμε μία Οδύσσεια και προανήγγειλε ουσιαστικά ότι η Ελλάδα θα ζητήσει τη βοήθεια του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ). Έχοντας ζήσει από κοντά τα γεγονότα στην Αργεντινή και έχοντας καλύψει τα συμβάντα τόσο το 2001, όσο και το 2010, σκέφτηκα ότι αυτό δεν πρόκειται να εξελιχθεί καλά. Έτσι πήρα την αρχική απόφαση για την ταινία. Τώρα αν με ρώταγες εκείνη τη στιγμή πως θα γινόταν όλο αυτό το εγχείρημα και τι κόπο, χρόνο και χρήματα θα απαιτούσε όλο αυτό, είναι σίγουρο ότι δε θα μπορούσα να απαντήσω, διότι πραγματικά δεν ήξερα πως θα εξελιχθεί.
Κι έτσι ακριβώς κύλησε. Ήταν δηλαδή μία συνεχή περιπέτεια, η οποία πέρασε από διάφορα στάδια. Διότι συνεχώς και ανάλογα με τις εξελίξεις που συνέβαιναν στην ίδια τη χώρα, τόσο στην πολιτική όσο και στην οικονομική ζωή, αναπροσαρμοζόταν άμεσα και η ταινία. Ήταν ουσιαστικά ένα πρότζεκτ που άλλαζε συνεχώς μορφή. Άρχισε να σταθεροποιείται στα τέλη του 2011. Τότε ήταν και η πρώτη φορά που παρουσιάστηκε στο εξωτερικό προς αναζήτηση χρηματοδοτών. Και ευτυχώς βρήκε. Βρήκε τη δημόσια γερμανική τηλεόραση (WDR) και το Al Jazeera Arabic (Κατάρ). Υπήρχε παράλληλα το έντονο ενδιαφέρον του Καναδά και των Ελβετών κι έτσι πορευτήκαμε μέχρι το τέλος…
– Στην «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές) καταγράφεται την εξέλιξη της κρίσης από τα πρώτα στάδια, ενώ παράλληλα αφουγκράζεστε τον αντίκτυπό της στις ζωές απλών ανθρώπων από όλες τις κοινωνικές τάξεις, τους οποίους και παρακολουθείτε σε βάθος τετραετίας. Πως έγινε η επιλογή των συγκεκριμένων προσώπων και πως εξελίχθηκε αυτή η διαδικασία;
Ουσιαστικά η επιλογή των προσώπων έγινε τυχαία. Δηλαδή, τους περισσότερους τους είχα μιλήσει κάποια στιγμή μέσα σε όλη αυτή την περίοδο. Το βασικό που είχα στο μυαλό μου, είναι ότι ήθελα να είναι από διαφορετικά κοινωνικά στρώματα. Και φαντάσου ότι όλο αυτό που παρακολουθούμε για δύο ώρες, υπάρχει άλλο τόσο υλικό που έχει επίσης μονταριστεί. Αλλά βεβαία δε θα μπορούσα να παρουσιάσω ένα ντοκιμαντέρ διάρκειας τεσσάρων ωρών… Υπήρχαν δηλαδή και άλλοι χαρακτήρες οι οποίοι δεν παρουσιάζονται ποτέ. Κάποιοι κατάλαβαν τι κάνουμε και δέχτηκαν να βοηθήσουν αφιερώνοντας μας χρόνο και τους ευχαριστώ πολύ γι’ αυτό.
– Ήταν εξ αρχής δεδομένο ότι θα ήταν σε βάθος τετραετίας;
Αυτό ήταν κάτι το οποίο είχα την πολυτέλεια να κάνω. Ήταν η μοναδική φορά, σε ό,τι πρότζεκτ έχω χειριστεί, που μπορούσα να το κάνω στη χώρα μου και σε βάθος χρόνου. Άρα λοιπόν από την αρχή ήξερα ότι τους πρωταγωνιστές μου ήθελα να τους παρακολουθήσω, για να δούμε και πως οι ζωές τους επηρεάζονται από την κρίση. Όπως τελικά θα παρακολουθούσα και την εξέλιξη της χώρας. Το δύσκολο όμως ήταν όταν ολοκληρώθηκαν τα γυρίσματα και έπρεπε να αποκωδικοποιήσω όλο αυτό το υλικό για να δώσω μορφή και ζωή στην ταινία. Έπρεπε να αξιολογήσω τα σημαντικά γεγονότα και να δω ποια από αυτά μπορούσα να υποστηρίξω και να αξιοποιήσω, σύμφωνα βέβαια και με το υλικό που είχα στα χέρια μου. Αυτό ήταν το δύσκολο…
– Παράλληλα όμως ο θεατής παρακολουθεί και χαρακτηριστικές συνεντεύξεις με πολιτικά πρόσωπα, τόσο εντός όσο κι εκτός συνόρων. Από τον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ Αλέξη Τσίπρα, μέχρι τον σημερινό πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, Μάρτιν Σουλτς, τον πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας από το 2003 έως το 2011, Ζαν-Κλοντ Τρισέ και σχεδόν όλους όσους διετέλεσαν Υπουργοί Οικονομικών στην Ελλάδα, από το 2001 και μετά. Τι σας έκανε εντύπωση από όλες αυτές τις συνεντεύξεις; Υπήρξαν κάποιοι που αρνήθηκαν να σας μιλήσουν;
Θα αρχίσω από το τέλος. Άρνηση υπήρξε από τον Γιώργο Παπανδρέου και τον Αντώνη Σαμαρά… Πιστεύω ότι θα έπρεπε να ήταν στο έργο, αλλά δεν μπορούσα να κάνω κάτι παραπάνω από τη στιγμή που δεν ήθελαν. Από εκεί και πέρα, μιλούν ο Ευάγγελος Βενιζέλος, ο Αλέξης Τσίπρας και σχεδόν όλοι οι Υπουργοί Οικονομικών.
– Όπου είναι ιδιαίτερα ενδιαφέρον το γεγονός ότι αρκετές φορές αλληλοδιαψεύδονται μέσα από τις δηλώσεις τους, ακυρώνοντας ουσιαστικά ο ένας τα λεγόμενα του άλλου…
Αυτό το οποίο μου έκανε εντύπωση έχοντας σχεδόν δεκατέσσερα χρόνια να δουλέψω στην Ελλάδα, ήταν το γεγονός ότι υπήρξαν πολιτικοί στις συνεντεύξεις οι οποίοι με αντιμετώπισαν σαν ιθαγενή, θεωρώντας ότι δεν έχω ψάξει και δεν έχω διαβάσει το τι έχουν υπογράψει. Τότε δυστυχώς καταλαβαίνεις πάρα πολλά πράγματα, σε σχέση με την αντίληψη που έχουν αυτοί οι άνθρωποι, τόσο απέναντι στον κόσμο, όσο και με τη δημοσιογραφία. Αυτό μου έκανε ιδιαίτερα αρνητική εντύπωση. Παρ’ όλα αυτά έχω την αίσθηση ότι η πλειοψηφία όσων συμμετέχουν, κατάλαβαν την σπουδαιότητα του εγχειρήματος. Πολύ σημαντικό έχουν διαδραματίσει παράλληλα και οι άνθρωποι που δέχτηκαν να μιλήσουν από το εξωτερικό και ειδικά ο Τρισέ.
– Ο οποίος έχω την αίσθηση ότι βγάζει και πολλές ειδήσεις. Τόσο ο Τρισέ, όσο και ο Σουλτς…
Το έργο όντως βγάζει ειδήσεις. Επίσης αυτό που θα πρέπει να αναγνωρίσουμε, είναι το γεγονός ότι οι περισσότεροι μιλούν με ειλικρίνεια, ειδικά οι συνεντευξιαζόμενοι από το εξωτερικό. Συγκεκριμένα για τον Τρισέ, είναι ένας άνθρωπος ο οποίος γίνεται εμφανές ότι ήθελε να τα πει. Η συνέντευξη μαζί του στο Παρίσι, διήρκεσε τρεις ώρες αν και σε κάποια στιγμή εκνευρίζεται διότι κατάλαβε εξ αρχής ότι δεν πρόκειται για ένα ντοκιμαντέρ που δεν θα αμφισβητήσει την πολιτική που ο ίδιος υποστήριξε…
– Νομίζω ότι φαίνεται στην σκηνή που γίνεται λόγος για τη ζωή των Ελλήνων προ κρίσης με το περίφημο ποσοστό του 16%…
Ναι, ακριβώς. Ένα επίσης σημαντικό συμπέρασμα, το οποίο νομίζω ότι εύκολα το αντιλαμβάνεται και ο θεατής, είναι το γεγονός ότι όπως ακριβώς στην Αργεντινή, έτσι και στην Ελλάδα, οι άνθρωπο που υποστήριξαν τη συγκεκριμένη πολιτική, κατά τη γνώμη μου, δεν το έκαναν γιατί υπάρχει ας πούμε μία συνωμοσιολογία από πίσω. Το έκαναν γιατί το πιστεύουν. Υπάρχει μία σχολή σκέψης η οποία υποστηρίζει ότι αυτή είναι η λύση και τέλος, χωρίς να υπάρχει εναλλακτική. Αυτό ακριβώς νομίζω ότι είναι ένα από τα βασικότερα συμπεράσματα που μπορούμε να εξαγάγουμε από το έργο.
– Μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας και παραγωγής, είναι λογικό ότι θα υπήρχε άφθονο διαθέσιμο υλικό. Πως ήταν η διαδικασία του μοντάζ – ώστε να προκύψει τελικά ένα δίωρο ντοκιμαντέρ – και ποιες οι δυσκολίες που αντιμετωπίσατε;
Το υλικό που είχαμε στη διάθεση μας ήταν τεράστιο, με αποτέλεσμα από κάποια στιγμή και μετά να είναι και δύσκολα διαχειρίσιμο. Διότι κάθε φορά που συνέβαινε κάτι, προσπαθούσαμε να αποφασίσουμε κατά πόσο είναι σημαντικό διαχρονικά κι αν μπορούμε να το εντάξουμε στο έργο. Άρα υπήρχε η πρόκληση στο πως διαχειρίζεσαι όλο αυτό το υλικό. Μετά ακολούθησε το μοντάζ, όπου κι αυτό χρειάστηκε αρκετό χρόνο για να ολοκληρωθεί και το οποίο ουσιαστικά τελείωσε λίγο πριν την παγκόσμια πρεμιέρα του ντοκιμαντέρ στο Φεστιβάλ της Κοπεγχάγης (Νοέμβριος του 2014). Θέλω όμως να πιστεύω ότι όλο αυτό το εγχείρημα θα είναι χρήσιμο και ειδικά στην ελληνική κοινωνία, διότι φρεσκάρει τη μνήμη. Είναι ένα έργο – κιβωτός, όπου μπορεί κάποιος μετά από χρόνια να το δει και να το παρουσιάσει στα παιδιά του, δείχνοντας τους τι έγινε εδώ.
Στο εξωτερικό βέβαια τους σοκάρει πολύ περισσότερο. Διότι ακριβώς παρακολουθούν πράγματα τα οποία, αφενός δεν τα έχουν δει συγκεντρωμένα και αφετέρου – όπως ακριβώς κι εδώ – έχουν περάσει αποσπασματικές ειδήσεις οι οποίες παρουσιάζονται μ’ έναν πολύ συγκεκριμένο τρόπο, από τα κυρίαρχα μίντια. Ήταν εντυπωσιακός πραγματικά ο τρόπος με τον οποίο υποδέχθηκαν οι Γερμανοί την ταινία. Με το που την είδαν μας τηλεφώνησαν για να μας πουν πως ήταν ιδιαίτερα περήφανοι που συμμετείχαν ως συμπαραγωγοί στο συγκεκριμένο έργο.
Επίσης, αυτό που μου κάνει εντύπωση, είναι το γεγονός ότι όπως ακριβώς συνέβαινε στην Ελλάδα μέχρι το 2005-06, όπου υπήρχε η κυρίαρχη άποψη στα μίντια αλλά παράλληλα άκουγες και την άλλη άποψη – η οποία πλέον εδώ έχει εξαφανιστεί – εκεί ευτυχώς ακόμα υπάρχει. Δηλαδή αυτοί που έχουν πάρει κι έχουν προγραμματίσει να παίξουν το συγκεκριμένο έργο, είναι για παράδειγμα οι Φινλανδοί, όπου την ίδια ώρα ο Φιλανδός υπουργός οικονομικών είναι ένας από τους πιο σκληρούς πολέμιους της κατάστασης… Παρόλα αυτά υπάρχει ο χώρος για να ακουστεί και η άλλη άποψη. Αυτό βέβαια είναι κάτι που θα πρέπει να μας προβληματίσει ως κοινωνία κι ως δημόσιος διάλογος τώρα πλέον, διότι τα πράγματα έχουν πολωθεί πάρα πολύ…
– Σε αντίθεση με «Το Χαμένο Σήμα της Δημοκρατίας» το οποίο πραγματοποίησε την ελληνική του πρεμιέρα στο περσινό Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές) θα κυκλοφορήσει στις Κινηματογραφικές Αίθουσες, στις 15 Ιανουαρίου, δέκα ημέρες πριν από τις εθνικές εκλογές. Πως προέκυψε αυτή η απόφαση;
Νομίζω πως είναι το κατάλληλο τάιμινγκ για να κυκλοφορήσει το έργο. Δε θα μπορούσε να υπάρχει καλύτερη στιγμή. Το να κρατάγαμε το «Αγορά» μέχρι τον Μάρτιο, θεωρώ ότι θα είχε ως αποτέλεσμα να χάσει από την ίδια του τη δυναμική. Έτσι λοιπόν αποφασίσαμε να προβληθεί τώρα το έργο στις Αίθουσες και βρήκε ευτυχώς χώρο σχεδόν αμέσως. Υπήρξαν αιθουσάρχες τόσο στην Αθήνα, όσο και στη Θεσσαλονίκη, αλλά και στην υπόλοιπη Ελλάδα που συζητάμε, οι οποίοι κατάλαβαν τη δυναμική του και πως αυτό το έργο είναι ένα εργαλείο για τους Έλληνες. Ένα εργαλείο μέσα από το οποίο μπορούν να ερμηνεύσουν την καθημερινότητά τους. Να τους φρεσκάρει λίγο τη μνήμη και να δουν σαν “timelapse”, το τι έχει συμβεί όλα αυτά τα χρόνια. Διότι οι άνθρωποι – και όχι μόνο στην Ελλάδα – έχουν κοντή μνήμη. Πόσο μάλλον όταν προσπαθείς καθημερινά να επιβιώσεις και δε σου μένει χρόνος για πολιτικές αναλύσεις. Επομένως είναι καλό να θυμόμαστε τι έχει συμβεί, γιατί με αυτόν τον τρόπο γινόμαστε καλύτεροι πολίτες.
Σχετικά με το Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, το έχουμε ήδη ενημερώσει. Η ταινία έχει προταθεί για να προβληθεί πλέον όχι στο διαγωνιστικό τμήμα, αλλά στο πανόραμα. Έχουμε καταθέσει τη σχετική πρόταση και πλέον βέβαια είναι δική τους η απόφαση. Θεωρώ πάντως ότι το ντοκιμαντέρ είναι χρήσιμο και προσωπικά μου αρέσει να κάνω μία δουλειά που είναι χρήσιμη στην κοινωνία.
– Πως βλέπετε τις εθνικές εκλογές της 25ης Ιανουαρίου. Είναι τελικά η Ελλάδα ένα ευρωπαϊκό στοίχημα και ίσως μία κερδοφόρα «Αγορά» για κάποιους λίγους ή πιστεύετε ότι υπάρχει ακόμα ελπίδα;
Στις εκλογές πιστεύω ότι ο ΣΥΡΙΖΑ είναι αυτός που θα επικρατήσει και ελπίζω πραγματικά να συναισθανθεί τη σπουδαιότητα των στιγμών, διότι διακυβεύονται πάρα πολλά πράγματα αυτή την περίοδο, κι αν μη τι άλλο να προσπαθήσει να φροντίσει τους αδύναμους. Τους ανθρώπους δηλαδή που έχουν χτυπηθεί περισσότερο από την κρίση. Νομίζω ότι είναι μία ιστορική στιγμή.
– Είναι μία ιστορική στιγμή μόνο για την Ελλάδα ή και για την Ευρώπη γενικότερα;
Είναι σίγουρα και για την Ευρώπη. Μιλώντας με φίλους Ισπανούς, μου λένε ότι ζουν με χρονοκαθυστέρηση ότι βιώναμε στην Ελλάδα πριν από ενάμιση χρόνο. Πιστεύω ότι είναι μία ιστορική στιγμή που μπορεί να καθορίσει το μέλλον της Ευρώπης και να προτείνει μία άλλη εναλλακτική πρόταση. Το αν θα μπορέσει αυτό να λειτουργήσει και να οδηγήσει τη χώρα μας και την Ευρώπη ολόκληρη σε καλύτερες μέρες, είναι κάτι που δεν μπορεί να διαμορφωθεί αποκλειστικά από τον Νότο. Αλλά θα πρέπει στην ουσία οι κεντρικές οικονομίες, δηλαδή η Γαλλία και η Γερμανία, να καταλάβουν ότι η πολιτική της λιτότητας δεν οδηγεί πουθενά. Στην ουσία κάνουν την κρίση χειρότερη, παρατείνοντας την ύφεση. Νομίζω ότι αυτό είναι κάτι που όλοι οι επιφανείς οικονομολόγοι το έχουν διατυπώσει. Πιστεύω επίσης ότι η οικονομική και πολιτική ελίτ της Ευρώπης προσπαθεί να αναδιαπραγματευτεί τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου. Γιατί δεν έχει κανέναν λόγο η Τρόικα να ξαναζητάει μαζικές απολύσεις και να ξαναγραφτεί όλο το εργατικό δίκαιο της Πορτογαλίας από την αρχή. Όλα αυτά δεν έχουν σχέση με το δημόσιο χρέος… Νομίζω ότι οδηγούμαστε σε αυτό που πολύ σωστά ο Κόλιν Κράουτς έχει χαρακτηρίσει ως “Μεταδημοκρατία”, όπου όλο το βάρος του πολιτικού συστήματος έχει μετατοπιστεί προς μία στενή και μυστική σχέση, μεταξύ της οικονομικής ελίτ και της πολιτικής, η οποία απομακρύνεται από τον πληθυσμό.
Στην απλή ερώτηση γιατί οι πολίτες θα πρέπει να σώζουν τις τράπεζες κάθε φορά, η απάντηση που ακούγεται συνήθως είναι κλισέ. Το γεγονός δλδ. ότι “οι τράπεζες είναι πολύ μεγάλες για να χρεοκωπήσουν” (the banks are too big to fail). Αυτό αν ακουστεί σε οποιαδήποτε αγορά, υπάρχει προφανώς πρόβλημα με την αγορά. Διότι αν κάποιος είναι πάρα πολύ μεγάλος, όπως οι τράπεζες, για να χρεοκοπήσει, τότε σημαίνει ότι υπάρχει τεράστιο πρόβλημα. Αυτό βέβαια το γνωρίζουν οι τράπεζες και το εκμεταλλεύονται αναλόγως και εκ του ασφαλούς…
Ο Κόλιν Κράουτς στη συνέντευξη που παραχώρησε για το «Αγορά», αμφισβήτησε επίσης το γεγονός, αλλά και το μότο των νεοφιλελεύθερων που λέει: αφήστε την αγορά, αυτορρυθμίζεται από μόνη της. Αυτό δεν ισχύει, αναφέρει χαρακτηριστικά. Γιατί δεν ισχύει; Διότι σ’ έναν τέτοιο ανταγωνισμό, υπάρχουν νικητές και ηττημένοι. Άρα λοιπόν όταν μία μεγάλη εταιρεία επικρατήσει, ο ανταγωνισμός έχει εξαϋλωθεί και γίνεται πλέον μονοπώλιο. Βλέπε Google, Microsoft κ.α. Άρα τελικά δεν έχεις αυτό τον υγιεί ανταγωνισμό που θα κρατήσει και τις τιμές σ’ ένα επίπεδο. Κι εκεί έρχεται ο ρόλος του εκάστοτε κράτους, που θα πρέπει να βάλει τους όρους του παιχνιδιού και να παρέμβει… Οι πολιτικές λιτότητας κάνουν την κρίση χειρότερη, δημιουργώντας αποικίες χρέους.
– Το ντοκιμαντέρ «Αγορά» (Agora: Από τη Δημοκρατία στις Αγορές), πραγματοποίησε την παγκόσμια πρεμιέρα του παρουσία σας, τον Νοέμβριο στην Κοπεγχάγη, στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ CPH:DOX. Ποιες ήταν οι εντυπώσεις που αποκομίσατε από την πρώτη προβολή του και πως το αντιμετωπίζουν γενικότερα οι ξένοι που το παρακολουθούν;
Ήταν μία πάρα πολύ καλή προβολή, μία από τις καλύτερες που έχω βρεθεί εγώ, μ’ ένα κοινό μεικτό. Υπήρχαν βέβαια οι Δανοί θεατές, Έλληνες που ζουν στην Κοπεγχάγη και αρκετοί Ισπανοί. Οι Έλληνες έβγαιναν από την αίθουσα δακρυσμένοι… Οι Δανοί μας έλεγαν ότι είναι σοκαρισμένοι, επειδή ακριβώς αυτό που έχει η «Αγορά», είναι ότι σου δείχνει μέσα σε δύο ώρες την πτώση. Για όσους έχουν ζήσει τα πράγματα, τους προκαλεί πόνο και θλίψη, όπως και σ’ εμένα.
– Και όταν πραγματοποιήθηκε η πρεμιέρα, δεν είχαν προκηρυχθεί ακόμα οι εκλογές…
Ναι, σωστά. Είχαν ακουστεί διάφορα σενάρια, αλλά τα πράγματα ήταν ακόμα ρευστά. Στους Δανούς και γενικότερα στο ξένο κοινό που παρακολουθεί το έργο, τους προκαλεί έκπληξη. Καταλαβαίνουν ότι η δημοκρατία είναι το πρώτο θύμα της κρίσης και συνειδητοποιούν το κοινωνικό δράμα που έζησε και ζει ο Έλληνας, μπαίνοντας μάλιστα στη διαδικασία να σκεφτούν: Α, μήπως τελικά οι Έλληνες δεν είναι αυτοί οι τεμπέληδες που μας έλεγαν;
– Οι Ισπανοί πως το αντιμετώπισαν;
Οι Ισπανοί ήταν ιδιαίτερα ανήσυχοι και μου έλεγαν χαρακτηριστικά: πρέπει να έρθεις στην Ισπανία να κάνεις ένα ανάλογο ντοκιμαντέρ γι’ αυτά που συμβαίνουν εκεί… Είδαν την χρονοκαθυστέρηση που προαναφέραμε. Ότι δηλαδή κάποια από τα επιχειρήματα που ακούγαμε εμείς το 2012, ακούγονται τώρα στην Ισπανία κι αυτό είναι κάτι που τους έκανε μεγάλη εντύπωση. Γενικά έξω έχει πάει πολύ καλά και δε σου κρύβω ότι είμαι περίεργος να δω και την αντίδραση των Ελλήνων.
– Θα ήθελα λίγο να μείνουμε στη μουσική του ντοκιμαντέρ. Υπάρχει ένα χαρακτηριστικό κομμάτι που διατρέχει το φιλμ και που ακούγεται και στους τίτλους αρχής και τέλους…
Χαίρομαι που το πρόσεξες. Καταρχήν να πούμε ότι όλη τη μουσική την έχει γράψει ο Γιάννης Παξεβάνης ως συνήθως. Το κομμάτι ονομάζεται “Λήθη”, τη μουσική την έγραψε ο Γιάννης, οι στίχοι είναι δικοί μου και το τραγουδάω εγώ.
– Αυτό ομολογώ ότι δεν το είχα καταλάβει!
– Ναι, το τραγουδάω εγώ και είναι ένα κομμάτι που φαντάσου ότι είχε γραφτεί για άλλο έργο και κάποια στιγμή όταν το άκουσα – επειδή παίζω και μουσική – μου γεννιόντουσαν εικόνες. Αλλά εικόνες από την Ελλάδα κι έτσι έκατσα κι έγραψα τα συγκεκριμένα στιχάκια που ακούγονται. Αρχικά λοιπόν ηχογράφησα τη φωνή μου και στη συνέχεια πήγαμε με τον Γιάννη στο στούντιο του και το γράψαμε εκεί κανονικά. Όπως καταλαβαίνεις μία νέα καριέρα ξεκινά… (γέλια)
– Ποια είναι τα μελλοντικά σας σχέδια, σε συνδυασμό και με τη διεθνώς διακεκριμένη σειρά ντοκιμαντέρ «Εξάντας», που δημιουργήσατε το 2000;
Σχεδιάζουμε το επόμενο μας πρότζεκτ, για το οποίο ακόμα δεν μπορώ να πω περισσότερα…
– Είναι εντός ή εκτός συνόρων;
Ουσιαστικά είναι δύο πρότζεκτ. Ένα εκτός συνόρων κι ένα εντός. Θα γίνουν και τα δύο απλά ακόμα δεν ξέρω ποιο θα γίνει πρώτο και σε ποιες χρονικές στιγμές θα συμβούν. Παράλληλα νομίζω ότι θα συνεχίσουμε με τον «Εξάντα», έτσι όπως ακριβώς έχουμε μάθει να λειτουργούμε. Δηλαδή όταν σταμάτησε η συνεργασία μας με την ΕΡΤ, αυτό αποτέλεσε παράλληλα και μία θρυαλλίδα. Πήραμε λοιπόν τη μικρή μας βάρκα και βγήκαμε στον απέραντο ωκεανό της διεθνούς αγοράς. Πιστεύω ότι μέχρι στιγμής το στοίχημα πετυχαίνει, πηγαίνοντας καλά και θα προσπαθήσουμε να το συνεχίσουμε όσο αντέξουμε…
Yorgos Avgeropoulos filmed the chronicle of the Greek crisis, Yorgos Avgeropoulos interview, VICE (in Greek)
O Γιώργος Αυγερόπουλος Κινηματογράφησε το Χρονικό της Ελληνικής Κρίσης
15.01.2015
Μαρία Λούκα
«Από τη δημοκρατία στις αγορές». Το πολυαναμενόμενο ντοκιμαντέρ του Γιώργου Αυγερόπουλου μετά την παγκόσμια πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ της Κοπεγχάγης τον περασμένο Νοέμβριο, από την Πέμπτη θα ταξιδεύει και στην Ελλάδα. Ο βραβευμένος σκηνοθέτης και δημοσιογράφος μετά από μια σειρά ντοκιμαντέρ ανά τον κόσμο, επιστρέφει στον «τόπο του εγκλήματος» καταγράφοντας το ανοιχτό τραύμα της κρίσης στο σώμα της ελληνικής κοινωνίας. Μετά από τέσσερα χρόνια έρευνας και παραγωγής η AGORA έρχεται να λειτουργήσει ως αντίδοτο στη συλλογική λήθη και συνάμα ως κριτική της κυρίαρχης αφήγησης.
Η ταινία θα αρχίσει να προβάλλεται στους ιστορικούς κινηματογράφους Αλκυονίς (Ιουλιανού 42-46, Πλατεία Βικτωρίας) και Studio (Σπάρτης & Σταυροπούλου 33, Πλατεία Αμερικής) στο κέντρο της Αθήνας, καθώς και στον κινηματογράφο Ολύμπιον (Πλατεία Αριστοτέλους 10) στην Θεσσαλονίκη, ενώ σταδιακά η διανομή της θα επεκταθεί σε όλη την Ελλάδα. Είναι μια διεθνής συμπαραγωγή μεταξύ της Small Planet (Ελλάδα), της δημόσιας γερμανικής τηλεόρασης (WDR) και του Al Jazeera Arabic. Λίγες μέρες μετά την έναρξη της ελληνικής διανομής της, θα ακολουθήσει η γαλλική πρεμιέρα στο Διεθνές Φεστιβάλ Οπτικοακουστικών Προγραμμάτων FIPA (20-25 Ιανουαρίου 2015), ενώ από τον Φεβρουάριο του 2015 το AGORΑ θα αρχίσει να προβάλλεται από τηλεοπτικά δίκτυα της Ευρώπης και της Ασίας.
To VICE είχε την ευκαιρία να συναντήσει το Γιώργο Αυγερόπουλο λίγες ώρες πριν την ελληνική πρεμιέρα και να του θέσει ορισμένα ερωτήματα.
VICE: Πότε γεννήθηκε η ιδέα γι’ αυτό το ντοκιμαντέρ;
Γιώργος Αυγερόπουλος: Όταν βγήκε ο Γιώργος Παπανδρέου το 2010 από το Καστελόριζο κι έκανε το διάγγελμα που σηματοδοτούσε την υπαγωγή της χώρας στο Μνημόνιο, κατάλαβα ότι αυτή η υπόθεση δε θα έχει καλό τέλος, έχοντας, αν θες και πολύ πρόσφατη στη μνήμη μου την εμπειρία της Αργεντινής. Με την πάροδο του χρόνου αυτό εξελίχθηκε και σχηματοποιήθηκε παρακολουθώντας τις εξελίξεις σε Ελλάδα και Ευρώπη. Αυτό που ήξερα από την αρχή ήταν ότι θα βασιζόταν σε μακροχρόνια παρατήρηση. Ήταν η πρώτη φορά που είχα την πολυτέλεια να το κάνω γιατί αφορούσε τη χώρα μου, ενώ όλες οι προηγούμενες δουλειές μου ήταν μακριά.
Από όσα πράγματα είδες στη διάρκεια των γυρισμάτων, υπήρχε κάτι που σε σόκαρε ή σε εντυπωσίασε;
Επί της ουσίας δεν υπήρχε αποκάλυψη γιατί ζεις μέσα στο πρόβλημα από τη στιγμή που είναι στη χώρα σου. Μετά από 14 χρόνια στο εξωτερικό, κλήθηκα να δουλέψω στην Ελλάδα. Αυτό που μου έκανε πολύ κακή εντύπωση είναι ότι ορισμένοι πολιτικοί με αντιμετώπιζαν σαν ιθαγενή, κάτι που δε μου συνέβη ποτέ στο εξωτερικό. Για παράδειγμα ρωτούσα έναν πρωτοκλασάτο πολιτικό για τους όρους της δανειακής σύμβασης και αφού με ρώταγε αν την έχω διαβάσει, μετά μου αντέτεινε ότι δεν είμαι νομικός. Αυτό που δημιούργησε έντονο προβληματισμό για την ποιότητα του πολιτικού λόγου στη χώρα μας αλλά και τον τρόπο που η πολιτική ηγεσία προσλαμβάνει το ρόλο του δημοσιογράφου.
Θα έλεγες δηλαδή ότι το ντοκιμαντέρ λειτουργεί και ως ένα σχόλιο πάνω στη στάση των media την εποχή της κρίσης;
Θα σου θυμίσω ότι το AGORA έχει δύο διεθνείς συμπαραγωγούς. Είναι το Al Jazeera και η δημόσια γερμανική τηλεόραση. Για ποιο λόγο, λοιπόν, η γερμανική τηλεόραση να θέλει να προβάλλει ένα φιλμ που αμφισβητεί την κυρίαρχη πολιτική γραμμή της χώρας; Γιατί σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη η εναλλακτική στοιχειοθετημένη άποψη έχει χώρο. Στην Ελλάδα δεν έχει χώρο, γιατί στα media όλοι τραγουδάνε το ίδιο τραγούδι.
Μετά από τόσα χρόνια έρευνας και παρατήρησης πως θα συνόψιζες το βασικό συμπέρασμα γι’ αυτή την ιστορική τομή στην Ελλάδα;
Πρόκειται για μια τραγωδία που ακόμα κι αν καλυτερέψουν στο μέλλον τα πράγματα, οι πληγές θα χρειαστούν πολλά χρόνια για να επουλωθούν. Η Ελλάδα αποτελεί μέρος της εφαρμογής πολιτικών λιτότητας που βλακωδών επιβλήθηκαν στην Ευρώπη. Όλοι οι οικονομολόγοι που εγώ τουλάχιστον μίλησα παραδέχονται ότι η λιτότητα επιτείνει την ύφεση. Επομένως, το συμπέρασμα είναι ότι η οικονομική και πολιτική ελίτ της Ευρώπης επαναδιαπραγματεύεται τους όρους του κοινωνικού συμβολαίου. Όλη η παραγωγή είναι ένα timeline της πτώσης, για το πώς κυλίστηκε η χώρα στη λάσπη. Για τους Έλληνες είναι ένα εξαιρετικά θλιβερό έργο, για τους ξένους είναι μια αποκάλυψη.
